Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns kondig aan dat prof Hennie van Coller, die voorsitter van ons Letterkundekommissie, vanoggend sy bedanking ingedien het. Dit hou verband met die debatte wat ontstaan het nadat ’n rubriek van hom, “Jy kry hulle nie meer in boeke en op TV nie”, wat in Mei op Netwerk24 verskyn het. In sy rubriek besin hy oor die verskynsel van “randfigure” in kinderboeke. In reaksie op die debat het die SA Akademie op 19 Junie 2022 ’n verklaring uitgereik waarin ons daarop gewys het dat die rubriek die siening van die rubriekskrywer is en nie dié van die SA Akademie nie.
Prof Van Coller se apologie:
In Mei 2022 het ek ’n rubriek geskryf oor randfigure wat beroering veroorsaak het en gelei het tot talle reaksies. Party hiervan was besonder venynig en vyandig. In die betrokke rubriek het ek probeer om sekere kwessies onder die aandag van lesers te bring. Onder meer dat bepaalde temas té veelvuldig voorkom in kinder- en jeugliteratuur en dat ander ontbreek. My grootste literêre beswaar was egter dat daar ’n sekere politiekkorrekte voorskriftelikheid is wat kinder- en jeugliteratuur betref en dat dit lei tot resepmatige boeke.
Van die voorafgaande neem ek geen afstand nie. By ’n herlees van my rubriek besef ek egter dat van my stelwyses vir verskillende interpretasies vatbaar was. Daarom wil ek graag ongekwalifiseerd verskoning aanbied as ek deur my woordkeuses enige persoon (of groepering) te na gekom het óf onsensitief oorgekom het. Dit was werklik nie my bedoeling nie. Veral is ek jammer omdat my eie persoonlike opinies herlei is tot my posisie as voorsitter van die Letterkundekommissie en raadslid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.
Ek is reeds vir meer as 45 jaar lid van hierdie organisasie waarin ek verskeie leiersposisies beklee het en wil op geen wyse verleentheid vir dié organisasie skep nie; ál my uitsprake was my eie. Daarom het ek besluit om met onmiddellike effek te bedank as lid en voorsitter van die Letterkundekommissie én as raadslid. Ek wil dit duidelik stel dat ek nie gevra is om te bedank nie, maar dat ek dit self besluit het; óók omdat die voortslepende polemiek gelei het tot groot emosionele spanning by my én my gesin. – HP van Coller
Die Akademie het, in die bekendmaking van die Akademiepryse vir 2022 daarop gewys dat prof Van Coller “deur die gehalte van sy wetenskaplike artikels en boeke ’n impak in die literêre wêreld in Suid-Afrika én internasionaal gehad het. Hy is ’n veelsydige en deeglike vakman wat werk van hoë gehalte lewer. Prof Van Coller het akademiese skryfwerk in Afrikaans nie net gedien deur sy eie lys publikasies nie, maar ook deur sy talle boeke (soos Perspektief en profiel) waarin vir ander (jong) akademici die kans gegee is om te publiseer. Boonop het hy ’n mentorsrol vervul teenoor verskeie kollegas en oudstudente.
Prof Hennie van Coller se bedanking is vir die SA Akademie werklik ’n enorme verlies aan intellektualiteit en ervaring. Ons onderskryf oop gesprek en debat oor enige aangeleentheid omdat dit aan die wese van intellektuele diskoers lê.
Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns
Prof Oppel Greeff
Voorsitter
Lees ook:
Persverklaring: Dol heuning wen nog ’n prys – en die skrywer maak sy stem dik
Lede van SA Akademie se Letterkundekommissie bedank oor Hennie van Coller se omstrede rubriek
Dit sou inderdaad skokkend wees: ’n Analise van Hennie van Coller se ope brief aan SJ Naudé
Hennie van Coller’s politicisation of children’s literature polemic
PEN Afrikaans-persverklaring: oor die polemiek van "randfigure" in kinder- en jeugliteratuur
SêNet: Kommentaar van ’n nagraadse student van professor Van Coller
Die Grondwet, nie kansellering nie, omsoom die openbare gesprek
Kommentaar
Ek weet van minstens twee mense wat Hennie van Coller se woorde as nie-kwaadwillig vertolk het: Darryl David wie se verfrissende bydrae op LitNet in die stortvloed van reaksies ietwat verlore geraak het, en ekself. Dis jammer dat die Akademie 'n leier van sy stoffasie oor hierdie relletjie moet verloor.
As Naudé so ernstig aanstoot geneem het teen wat Van Coller geskryf het, sou die eerlike en morele stap gewees het om die prys van die hand te wys. Dit was immers die Letterkundekommissie onder voorsitterskap van Van Coller wat Naudé vir die Hertzogprys by die Akademieraad aanbeveel het. Die prys is in die verlede al om politieke redes deur benoemdes van die hand gewys, maar dit was nou seker te lekker om in die glorie van ’n Hertzogprys te baai.
Wat Naudé gedoen het, was om met die een hand die prys en die eerbetoon te aanvaar en met die ander hand ’n obsene gebaar in die rigting van die gewer van die prys te maak. Is dit werklik integriteit?
Anne-Marie Beukes, HUB van die Akademie, beklemtoon namens die Akademie "dat oop gesprek en debat aan die wese van intellektuele diskoers lê en dat ons, in die gees en letter van konstruktiewe intellektuele interaksie, altyd daadwerklik dit nastreef". Ja, reg, terwyl sy die Akademie dadelik van Van Coller distansieer. Oop gesprek is ook net aanvaarbaar indien dié polities korrek is.
Dit is verstommend verwaand van die US se Dept. Afrikaans en Nederlands om vir die Akademie te wil voorskryf wat om met sy lede en ampsdraers te doen. Môre, oormôre is een uit sy geledere wat ’n amp in die Akademie beklee en ’n politieke inkorrektheid pleeg. Gaan hulle dan ook so ’n brief aan die Akademie rig? Mense wat in glashuise woon, moet versigtig met klippe werk.
Die (aanvanklik Afrikaanse) Skrywersgilde en Afrikaanse Letterkundevereniging is destyds gestig om handelinge en beleid teen te staan wat die literatuur wil beheer.
“This fall I think you’re riding for — it’s a special kind of fall, a horrible kind. The man falling isn’t permitted to feel or hear himself hit bottom. He just keeps falling and falling. The whole arrangement’s designed for men who, at some time or other in their lives, were looking for something their own environment couldn’t supply them with. Or they thought their own environment couldn’t supply them with. So they gave up looking. They gave it up before they ever really even got started.” – Catcher in the Rye
"In certain Zen monasteries, it's a cardinal rule, if not the only serious enforced discipline, that when one monk calls out 'Hi!' to another monk, the latter must call back 'Hi!' without thinking." Salinger: "Raise high the Roof Beam, Carpenters."