Litnet

Agtergrondfoto: Miguel Á. Padriñán | Pixabay

Wit Afrikanermans vrees die inenting en gryp na ivermektien weens hulle verlaagde status in die nuwe Suid-Afrika. Dit sou een verklaring wees vir die Middeleeuse manier waarop mense hulle tans aan die neus laat lei.

In Augustus 2017 het Karen Douglas, Robbie Sutton en Aleksandra Cichocka ’n literatuuroorsig gepubliseer om die sielkunde agter samesweringsteorieë te probeer verduidelik. Hulle artikel heet “The psychology of conspiracy theories”.

Die artikel is voor Covid gepubliseer, maar toe is daar reeds ondersoek ingestel na die vrees vir inentings wat onder gemarginaliseerde groepe voorkom en spoed optel onder regse Westerse mense; dít ten spyte van die feit dat inentings een van die grootste deurbrake ooit in die Westerse mediese geskiedenis is.

Drie goed wat mense na ’n samesweringsteorie lok

Samesweringsteorieë bied gewoonlik verstaanbare antwoorde wat die deelnemers in beheer laat voel en boonop beter oor hulself laat voel.

Kom ons breek die sin op:

• verstaanbaar
• in beheer laat voel
• beter laat voel.

Douglas et al beskryf dit as empiriese, eksistensiële en sosiale motiewe wat mense agter onjuiste inligting laat aanhardloop.

Kom ons toets hierdie drie motiewe aan die hand van bestaande samesweringsteorieë wat aangeblaas word op die sosiale media deur mense wat hulself voordoen as die “alternatiewe media”, maar hulself nie aan etiese perskodes onderwerp nie. Die “bronne” van die alternatiewe media is instansies wat inligting kureer op maniere wat vrees by sekere mense wek, en agterdog bewerkstellig teen demokratiese instansies – veral teen enigiets wat op “liberale” menseregte betrekking het. QAnon is een van die bekendste bronne. Dié netjies gekureerde inligting word dan versprei en herversprei onder mense wat inkoop in die sameswerings. So ontstaan “eggokamers” waar valshede op een ruimte gelegitimeer kan word deur bronverwysings na soortgelyke ruimtes wat ook deur komplotdenkers beheer word.

...

Die Wêreldgesondheidsorganisasie se artikel is helder en baie duidelik, maar o wee, die regse eggokamers het klaar besluit ons mag nie na hulle luister nie, want hulle is deel van die kabaal.

...

COVID-19 is niks anders as gewone griep nie

Dit is nie waar nie, maar ... Die rede waarom mediese dokters COVID-19 anders hanteer as “gewone” griepuitbrake, lê in die hoeveelheid mense wat hospitalisering nodig het én die groter aantal sterftes weens COVID-19.

Die probleem is:

• Die mediese wetenskap en regerings wêreldwyd sit met enorme hoeveelhede data wat moeilik is om te interpreteer.
• Wetenskaplikes praat in waarskynlikhede, bitter selde in absolute terme.
• Daar gaan boonop wel elke jaar duisende mense dood weens “gewone” griepuitbrake – in Suid-Afrika ’n geskatte 11 000 mense per jaar.*
• Mediese dokters en verpleegpersoneel ervaar die aanslag van die virus eerstehands, terwyl die gemiddelde wit, Afrikaanssprekende man gedwing word om 22:00 by die huis te wees en ’n masker te dra, en nou heel dikwels minder verdien weens die geweldige probleem wat inperking vir die ekonomie teweegbring; hy weet gewoon nie wat in die hospitale gebeur nie.

* Kom ons kyk na hierdie een enkele stukkie statistiek. Ek skryf “’n geskatte 11 000 mense per jaar” sterf aan griep. Kyk hoe moeilik is dit om ’n ware syfer te kry.

• Die Sentrum vir Siektebeheer en -voorkoming plaas die syfer op 10 000 mense per jaar.
• Die Longinstituut verbonde aan die Universiteit van Kaapstad sê dit is tussen 5 000 en 11 000 mense per jaar.
• Pathcare sê dit is 12 000 mense per jaar.
• Die Washington Post plaas 12 000 as hulle syfer.

Iemand wat eenvoudige swart en wit antwoorde soek, is reeds verlore.

Dan is daar hierdie artikel, wat ek hoegenaamd nie verstaan nie. Ek deel dit bloot om te wys hoe kompleks hierdie studies soms is. Ek, as leek, kon geen snars verstaan nie.

Die Wêreldgesondheidsorganisasie se artikel is egter helder en baie duidelik, maar o wee, die regse eggokamers het klaar besluit ons mag nie na hulle luister nie, want hulle is deel van die kabaal.

Vergelyk dit met inligting in die eggokamers.

• Daardie inligting is eenvoudig en maklik om te verstaan.
• Die eggokamers se data is fyn gekureer om seker te maak dit fokus op slegs ’n baie klein deel van die waarheid. Dikwels, nie altyd nie, word baie geldige data verkeerd aangewend om die deelnemer ’n valse sin van sekuriteit te gee.

Die man wat dus vuur spoeg op Facebook het nie ’n idee wat in die hospitale aangaan nie. Hy lees nie die amptelike data nie, want hy word vertel dis deur kommuniste opgemaak. Hy is tevrede daarmee dat die data wat hy wel lees nie sy eie idees uitdaag nie en voel dan baie goed oor homself wanneer hy joernaliste slegsê en allerlei skakels na regse eggokamers op ’n byna aktivistiese manier versprei.

Kom ons gebruik Douglas et al.

• Empiries: Die samesweerder wíl ingelig wees en verstaanbare data hê, maar die wetenskaplikes gee ingewikkelde data wat met waarskynlikhede werk. Die eggokamers weet wat presies hy wil hê en kureer die data op maniere wat hom laat glo hy is reg.
• Eksistensieel: Die swart regering het nou alreeds alles van hom weggevat. Sy familie is nie meer in die regering nie, sy taal is nie meer al een wat gesing word in die nasionale lied nie en nou het “hulle” boonop sy besigheid vernietig. Hy vind dus aanklank by QAnon-volgelinge waar almal weer in Trump die heropstanding van die wit man gesien het. Trump wou nie maskers hê nie; Trump het in die openbaar sy mediese mense afgejak ... Trump se mense spreek ook tot die gebroke, wit Afrikanerman se mense.
• Sosiaal: Binne die warm gevoel van die eggokamers is daar ander wat ook verstaan. Hier voel die wit Afrikaner geborge. Hier is ander wat ook hulle inkomste verloor het. Hier is dit dus reg om te beweer dat mediese dokters saamsweer met die kommuniste en die illuminati en die Vrymesselaars om gewone mense se besighede seer te maak. Hier, in die alternatiewe ruimte waar ons saamstem dat COVID-19 ’n samesweringsteorie is, is dit vir ’n oomblik warm en oukei.

Inentings is skadelik

Dit is nie waar nie. Inentings het ontsettend baie beteken vir die Weste. Die Covid-inentings is ook nie “ongetoetste” goed nie. Dit is ook nie oor maande heen gemaak nie.

Die volledige RNA van COVID-19 is reeds in Januarie 2020 gepubliseer, en toe is bestaande tegnologie gebruik om hierdie inentings te produseer. LitNet het dit al verduidelik en ander webruimtes, soos News24, het baie toeganklik daaroor geskryf.

Maar ...

• Die wetenskaplikes produseer die hele tyd inligting oor die vordering én die probleme. Bloedklonte! Gevaar! Ja, maar vir minder as een uit ’n miljoen.**
• Die regering kondig met groot ophef aan dat AstraZeneca in die land aangekom het, dan hou hulle op om dit te gebruik en verkoop die besending aan ander lande.
• Die regering sê dat hulle twee miljoen dosisse Johnson & Johnson-inentings gaan weggooi.
• Selfs Izak ken ’n mediese dokter wat in die hospitaal beland het ná ’n inenting; sy was blerrie siek.***
• Die slim mense sê selfs met die heel beste inenting in die arm, gaan ons almal skynbaar weer COVID-19 kan kry, maar hopelik dan nie in die hospitaal beland nie.

Weer eens is die data moeilik om te verstaan, of word dit soms geïgnoreer.

• ** Neem bloedklonte. Die data is beskikbaar. Kyk hierdie baie mooi infografika, met goeie verwysings.
• Tussen 10 en 12 vroue per 100 000 kry bloedklonte tydens ’n bevalling. Dit beteken meer as 100 uit ’n miljoen. Inentings? Minder as 1 uit ’n miljoen. Word daar in die regse eggokamers oor bloedklonte tydens swangerskappe gepraat? Ek weet van geen wit Afrikanermans wat nie meer wil seks hê met vroue weens hierdie statistiek nie.
• Die feit dat AstraZeneca skynbaar té konserwatief vervaardig is en dus minder effektief is, beteken nie dis oneffektief nie.
• *** Iets meer oor daardie mediese dokter. Ek deel die volgende met haar toestemmig. Sy het die Vrydag Johnson & Johnson gekry, Sondag siek gevoel en is teen die Woensdag in die hospitaal opgeneem. En nou kan sy weer rustig voortgaan met haar werk. Wat van die miljoene mense wat niks oorkom nie en dadelik hulle lewens kon hervat? In Suid-Afrika is meer as 2,1 miljoen mense reeds ingeënt. China het reeds meer as 1 miljard mense ingeënt. In die VSA staan die getal reeds op 318 miljoen. Wêreldwyd is die syfer bo 2,66 miljard.

Die wetenskaplikes se data is kompleks en vol grys gebiede. Daarteenoor weet die eggokamers wat om te sê:

• Gister is ’n pasiënt dood in Spanje kort na sy ingeënt is!
• ’n Lykskouing op ’n bejaarde het tekens van die teenliggaampies getoon en raai wat – hy was ingeënt!

Die eggokamers se kurators deel dikwels selfs skakels na erkende mediese joernale. Dié skakels bewys dikwels die teendeel van die eggokamer se “feite”, maar omdat die data so kompleks is, lees die deelnemers nie die artikel binne konteks nie, of hulle lees dit glad nie.

Kom ons gebruik Douglas et al.

• Empiries: Die eggokamers gee vir die deelnemers eenvoudige data wat maklik is om te verstaan. Dié data is slim gekureer om selfs wetenskaplike artikels te betrek, maar weerhou die komplekse aard van die data, en ook dikwels die ware aard van die navorsing. Teenoor die eggokamers se eenvoudige, oorredende onwaarhede, publiseer die wetenskap enorme hoeveelhede data wat moeilik is om te verstaan en dikwels wys dat daar steeds veel meer vrae as antwoorde is.
• Eksistensieel: Douglas et al sê mense wat bang en swak opgelei is, val die maklikste vir samesweringsteorieë. Die vrees vir die dood is ’n maklike plek om mense se bangmeters in die rooi te druk. Dit is dus maklik om mense bang te maak vir inentings. En “swak opgelei”? Selfs die beste viroloë in die wêreld leer tans nog elke dag iets nuut oor COVID-19. Die gemiddelde persoon, met of sonder grade, sal ’n leeftyd lank ’n leek bly op so ’n gespesialiseerde gebied. Die eggokamers reduseer daarom die “waarhede” tot verstaanbare, deelbare inligting wat vrees aanwakker en gebruik die komplekse data van die wetenskap om hulle verstaanbare, maar vals, “feite” te bewys.
• Sosiaal: Trump was die poster boy vir almal wat bang en oningelig voel. Hy het eenvoudige antwoorde as salwing uitgedeel aan almal wat onseker gevoel het oor die komplekse aard van ’n virus wat selfs die slimste wetenskaplikes laat kopkrap. Trump het vir die underdog gewys dat jy nie komplekse data hoef te verstaan nie, jy moet net die wetenskaplikes bevraagteken, dan maak jy van Amerika ’n beter plek. In Suid-Afrika het die leierlose wit Afrikaner Trump aangegryp as ’n held. Die mense wat sy eggokamers geskep het, praat dus ook die taal wat iemand in Bloemfontein, Bellville en Boksburg kan verstaan. Hier was vir ’n oomblik weer ’n sterk wit man wat vir ’n oomblik weer die droom van wit baasskap in mense se harte wakker gemaak het. Hy het saamgestem dat die wetenskaplikes nie die antwoorde het nie.

Ivermektien is die “silver bullet”

Suid-Afrika was in die greep van ’n dodelike pandemie. Mense sit in hulle huise, hulle besighede lei skade. Die wetenskaplikes beloof ’n entstof wat nêrens beskikbaar is nie. Dan ... WOW! Hier kom ’n WhatsApp-boodskap van die Vrystaat af in goeie Afrikaans wat sê ivermektien is die “silver bullet”.

Waarom het hierdie enkele stemboodskap die vervaardigers van ivermektien oornag ryk gemaak en veeartse laat skarrel?

Kom ons ondersoek die drie boustene.

• Empiries: Dit is lank reeds bekend dat ivermektien in die laboratorium bind aan die stekels van die koronavirus. As ’n mens weet hoe die liggaam se immuunstelsel werk, dan klink dit na goeie nuus, want uiteindelik vervaardig ons liggame teenliggame wat aan die virus bind en op dié manier word ’n potensieel dodelike virus ’n stuk nuttelose proteïen. Dit klink goed! Ja, maar dit is in talle toetse bewys as oneffektief in ons liggame. Die probleem lê daarin dat Suid-Afrika nie enigste land is waar allerlei konkoksies getoets is nie, so oral op die internet is daar studies oor ivermektien. Die feit dat daar nog net een studie is wat aan al die standaarde voldoen het en die feit dat daardie studie bewys het dat ivermektien nie effektief is nie, is moeilik om te verstaan. Die inligting is beskikbaar, ek het het daaroor geskryf, maar enigeen wat die video van daardie seminaar so wou volg (dit is aan te bevele), sal moet erken dit is alles moeilik om te verstaan. Daarteenoor bied die eggokamers die maklike antwoorde, met talle datastelle wat indrukwekkend opgestapel word. Die feit dat die inligting misleidend is, word natuurlik nie gedeel nie. Soek jy dus “bewyse” dat ivermektien werk, gaan jy dit kry. Soek jy vir die teendeel, loop jy jou vas in studies wat moeilik is om te volg. Die feit dat daar nog nie een enkele studie uit die Vrystaat gekom het om daardie WhatsApp-boodskap se beloftes as korrek te bewys nie, word oral verswyg.
• Eksistensieel: Die wit, Afrikaanse man is nie meer in beheer nie en die inperking het dit nog erger gemaak. Wie dan beter as ’n wit, Afrikaanse man wat skielik beweer die magiese kuur teen hierdie vreemde virus kan op die wit, Afrikaanse baas se plaas gevind word?
• Sosiaal: Dis nie moeilik om te verstaan waarom wit, Afrikaanse mans se harte geswel het toe daardie WhatsApp-boodskap hulle bereik het nie.

...

Trump, die man wat met sy minagting vir feite die VSA in ’n COVID-19-slagveld omskep het, se eenvoudige, vals uitsprake maak harte warm in die laers hier in Suid-Afrika.

...

’n Kollektiewe narsissisme

Douglas et al het bevind dat groepe wat uitgestoot voel, of polities aan die verloorkant is, samesweringsteorieë makliker glo as groepe wat aan die wenkant van die politieke spel is.

Conspiracy belief has also been linked to prejudice against powerful groups […] and those perceived as enemies […]. These findings suggest that conspiracy theories may be recruited defensively, to relieve the self or in-group from a sense of culpability for their disadvantaged position (Douglas et al, 540).

Die wit Afrikanerman het in 1990 sy status as heerser verloor. Aanvalle op eiendom, taal en kultuur het sedertdien vererger. Hy wat eens die heerser was, is nou teen die toue. Toe kom inperking. “Hulle” (die swart regering) maak nou dat “ons” ons vryheid en ons besighede gaan verloor. “Hulle” wil “ons” nou finaal breek ...

In keeping with this defensive motivation, conspiracy belief is associated with narcissism—an inflated view of oneself that requires external validation and is linked to paranoid ideation […]. Conspiracy belief is also predicted by collective narcissism—a belief in the in-group’s greatness paired with a belief that other people do not appreciate it enough […]. Groups who feel that they have been victimized are more likely to endorse conspiracy theories about powerful out-groups […] (Ibid).

Die regering se onbeholpenheid en moedswillige uitsprake deur mense soos Malema dryf die eens almagtige wit Afrikanerman nog verder terug op die agtervoet.

Die magteloosheid, vererger deur inperking, veroorsaak ’n kollektiewe narsisme in ’n laer wat steeds digter trek teen die regering. Binne hierdie laer het deelnemers toegang tot Trump, die laaste hoop van die wit man, se eggokamers.

Tydens die inperking word die verkiesing van Trump “gesteel” – talle mense erken steeds nie dat Biden gewen het nie.

Trump, die man wat met sy minagting vir feite die VSA in ’n COVID-19-slagveld omskep het, se eenvoudige, vals uitsprake maak harte warm in die laers hier in Suid-Afrika.

Die kollektiewe narsissisme binne die laer, gekoppel aan data wat gekureer word om te bevredig, nie uit die daag nie, hou die deelnemers aan samesweringsteorieë knus.

Die literatuuroorsig

Douglas et al se artikel is aanlyn beskikbaar: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0963721417718261.

Douglas, K, Sutton, R en Cichocka, A. 2017. The psychology of conspiracy theories. Current Directions in Psychological Science, 26(6):538–42.

Lees ook:

Dodelike entstoffiksie: Wat is die waarheid?

COVID-19: Verdraaide feite wat so vinnig soos ’n virus versprei

Herman Wasserman en die infodemie: Disinformasie in die Globale Suide

Saphra kry pak oor ivermektien; inperking, reisbeperkings en inentings ook ondersoek

Jy is ’n belangrike deel van die nuwe wapenwedloop

COVID-19: Jeremy Nel on vaccines, returning to normal and ivermectin

Wat gebeur wanneer ons ’n entstof kry?

Waarom ’n entstof jou lewe kan red, maar nie jou DNS kan verander nie