Litnet

Fotoerkenning: Pixabay

.......

’n Ramp, pandemie, vrees, veranderende tye en onsekerheid is die perfekte teelaarde, ryp met mis wat ruimhartig op die grond gegooi word sodat elkeen wat nog ooit ’n wilde gedagte gehad het, op sy seepkis kan staan en skree en sy saadjies kan plant. En val daardie sade nie op geil stukkies aarde nie.

.........

Iets waarmee baie mense en die media sukkel, en wetenskaplikes baie in gebreke bly om behoorlik te verduidelik, is oorsaak en gevolg en assosiasie. Twee goed kan baie nou met mekaar geassosieer wees sonder dat daar enige verwantskap tussen oorsaak en gevolg is.

Veral in kwakkerye en sogenaamde kure, en gesondheid, of eerder die najaag van welstand eerder as gesondheid, is daar reuseverwarring hieroor. Tog dink mense dié verkeerde inligting kom van “wetenskaplikes en navorsing” af en dan vertrou hulle nie die behoorlike bewese wetenskap nie.

Bogstories om mense bang te maak oor entstowwe kruip byna elke dag uit ’n donker gat, veral van sosiale media. Fantasieë so wonderbaarlik fiktief dat dit goeie Hollywood-flieks sal kan maak.

Dit sou tydmors wees om elkeen van die duimsuigtoerieë oor die virus, voorkoming en wat nog oor die pandemie en die pseudowetenskap waarmee dit “bewys” word, te ontmasker. Laerskoolwetenskap en -biologie is genoeg daarvoor.

’n Ramp, pandemie, vrees, veranderende tye en onsekerheid is die perfekte teelaarde, ryp met mis wat ruimhartig op die grond gegooi word sodat elkeen wat nog ooit ’n wilde gedagte gehad het, op sy seepkis kan staan en skree en sy saadjies kan plant. En val daardie sade nie op geil stukkies aarde nie.

Daarby is daar die gruwelike afleidings wat oor COVID-19 gemaak word, meer as ’n jaar nadat die pandemie begin het, terwyl van die beste bronne beskikbaar is om jou van die basiese te vergewis. Daar is oorgenoeg rede waarom baie aansprake bloot fiktief is, veral indien oorsaak en gevolg geïgnoreer word,  omdat twee dinge wat met mekaar geassosieer word, nie noodwendig oorsaaklik is nie.

Ons is nou maar eenmaal steeds vasgevang in die liefde vir die argetipiese figuur van gesag, die pater. Die doktor, professor, dominee en skoolhoof – veral dié wat mans is. As hulle nie kan bewys wat hulle sê nie, dan beteken die titels niks. Net omdat “hulle” so sê, beteken dit nie dit is waar nie.

Veral die stem op ’n WhatsApp-boodskap – die vet alleen weet wie dit is – wat voorgee om “iemand te wees” – wat raad gee en veral vrees saai. Wie is dit? Enige bron op Instagram, Facebook, Twitter en waar nog kan stories opmaak en lieg soos hulle wil.

Die lewe het ’n mynveld van waninligting geword, omdat daar wel ook dokters is wat om een of ander rede die pad byster geraak het en alles wat hulle geleer het, weggegooi het.  

........

Die lewe het ’n mynveld van waninligting geword, omdat daar wel ook dokters is wat om een of ander rede die pad byster geraak het en alles wat hulle geleer het, weggegooi het.  

..........

Omstrede Nobelpryswenners

Daar is selfs ’n Nobelpryswenner of twee wat ontrou geraak het en wat ander wetenskaplikes warm onder die kraag het.

Een so ’n afvallige, Luc Montagnier, wat in 2008 ’n medewenner van die Nobelprys vir geneeskunde was vir sy werk oor MIV, vertroebel die waters met sy uitsprake. Let wel: uitsprake – hy bewys nie sy wilde teorieë op die gewone manier deur in akademiese portuurevaluasie te publiseer nie: hy praat net.

Ander wetenskaplikes sien hom lankal reeds as ’n vrot randeier, omdat hy onder meer glo water het ’n geheue, DNS het glo elektromagnetiese afdrukke, en omdat hy homeopatie steun. Die idee dat water ’n geheue het is so verregaande ’n mens kan net daarmee spot – soos met homeopatie. Dit laat my noodwendig dink aan die “arme” water in die toilet ...

Dit is wel vals dat hy sou gesê het almal wat die entstof ontvang het, sal binne twee jaar dood wees. Maar wat hy wel gesê het, is dat nuwe variante geskep word deur die seleksie van teenliggaampies wat uit immunisasie ontstaan. Hy het ook gesê die massa-immunisasie is ’n “reusagtige fout. ’n Wetenskaplike en mediese fout”, en om dit gedurende ’n pandemie te gee is ondenkbaar, want nadat dit gegee is, is daar sterftes in lande.

Die verskeie variante wat eerste in Brittanje, Suid-Afrika en Brasilië ontstaan het, was hier lank voordat daar met massaveldtogte begin is. Die beste verweer en voorkoming in enige pandemie is ’n entstof. Dit het almal gesien in die geskiedenis van dodelike kindersiektes, poke, polio, vorige grieppandemies en die uitbrekings van masels. Was dit nie daarvoor nie, sou miljoene van ons nie hier gewees het nie.

Dit is duidelik Montagnier het sy sin vir die wetenskaplike metode verloor.

Die ander bekende is Michael Levitt, wat ’n medewenner van die Nobelprys vir chemie in 2013 was. Die plaaslike groep Pandemic Data Analysis (Panda) gebruik onder meer wat hy sê om hulle data te staaf. Levitt meen COVID-19 is nie ’n groot gevaar nie, en hy het ook nie gedink daar sal veel sterftes wees nie. Hy was en is verkeerd, maar hy het steeds ’n reuse-aanhang onder dié wat ná al die maande nog glo dié virus is net duskant ’n griep.

Die naam Nobelprys beteken vir talle mense die toppunt van geniale en foutlose denke. Kan wees, maar nie altyd nie. Voor dié twee was daar ander Nobelpryswenners in die wetenskappe wat aanvanklik goeie wetenskap gedoen het, en toe nie. Dalk raak die gewig wat dit op ’n mens se skouers plaas, of die euforie daarvan, te veel.

’n Goeie voorbeeld is Linus Pauling, wat die Nobelprys vir chemie en die een vir vrede gewen het. En toe word hy ’n totale kwak. Eens ’n briljante molekulêre bioloog wat later onwrikbaar geglo het vitamien C kan álles genees, van hartsiektes tot kanker. Dit kan nie.

Vitamien C wat, indien jy meer inneem as wat jou liggaam kan opneem, jy uitpiepie. Duur piepie. Dis al; dit kan nie eens verkoue genees nie, maar dit het tot een van die grootste mites van ons tye gelei en ’n industrie wat sekerlik in die miljarde is.

Die ander een is James Watson, medeontdekker van die dubbeleheliksstruktuur van DNS, wat alle aansien verloor het weens sy rassistiese uitsprake. Uitsprake wat hy ook nie bereid was om terug te trek nie, maar wat hy herhaal het. Vele toekennings en titels wat aan hom toegeken is, is teruggetrek.

In die jongste bewese wetenskap wat pas in Nature Medicine gepubliseer is, is dit duidelik hoe groot die impak van entstowwe is. In Brittanje, waar mense die entstowwe van AstraZeneca of Pfizer-BioNTech ontvang het, het die voorkoms  van infeksies met onderskeidelik tussen 61% en 66% gedaal wat ná die tweede dosis verbeter het tot 79% en 80%. Dit is een van die voorbeelde wêreldwyd van wat toenemend sal gebeur.

Toetse in Suid-Afrika het gewys die AstraZeneca-entstof is nie effektief teen die plaaslike variant nie. Maar ons gaan dit nie gebruik nie.

Miskien moet die fokus nou verskuif na om mense wat wel behoorlike inligting wil hê, en redelike vrae het, van inligting te voorsien. Onsekerhede en vrees kan ontstaan omdat mense wat verkeerde inligting versprei, jou ’n gat in die kop kan praat, en hulle is goed daarmee. Veral omdat ’n klein bietjie kennis oor die onderwerp óf vervorm word óf nie behoorlik verstaan word nie.

........

Onsekerhede en vrees kan ontstaan omdat mense wat verkeerde inligting versprei, jou ’n gat in die kop kan praat, en hulle is goed daarmee. Veral omdat ’n klein bietjie kennis oor die onderwerp óf vervorm word óf nie behoorlik verstaan word nie.

..........

Hoe werk ’n mRNS-entstof?

Deoksiribonukleïensuur (DNS) dra die genetiese inligting van alles wat lewe. Dit is binne-in die kern van ’n sel buiten mitochondriese DNS wat by mense en diere buite die selkern is. Dit vorm ’n dubbele heliks.

Ribonukleïensuur (RNS) is soortgelyk aan DNS, maar dit is nie dieselfde nie, onder meer omdat dit in ’n enkelstring voorkom. Daar is verskillende tipes RNS, en die een wat hier belangrik is, is die boodskapper-mRNS wat opdragte dra sodat selle proteïene kan maak.

Dus: mRNS is stringe van die genetiese kode wat chemiese boodskappers is tussen die DNS en die sellulêre enjin wat die proteïene maak wat ons nodig het om te funksioneer. mDNS gee die instruksies wat die enjins gebruik.

Daar is tans net twee mRNS-entstowwe teen COVID-19: Moderna en Pfizer-BioNTech, wat vinnig gemaak kan word – binne ’n week.

Elke entstof het dieselfde doel: Lei die liggaam se immunstelsel op om ’n spesifieke patogeen, in dié geval die ernstige akute-respiratoriese-sindroom-koronavirus tipe-2 (SARS-CoV-2) te herken en dan met teenliggaampies aan te val. Hoewel ’n mens ook T-selle het wat help.

Om dit te bereik het die meeste entstowwe ’n verswakte, of onaktiewe, weergawe van die virus, of een of ander herkenbare proteïen in sodat die liggaam daarvan kan leer. Dit staan beken as ’n antigeen en is die aktiewe bestanddeel. Sommige entstowwe bevat ook ’n hulpmiddel (adjuvant) wat die immuniteitsreaksie verbeter.

In die geval van mRNS-enstowwe is dit anders, want dit bevat stringe mRNS. Die stringe gee aan die liggaam se selle die opdragte om kopieë van die herkenbare, máár skadelose, virusproteïen te maak. Daardie juiste stekelproteïen.

Die immunstelsel ontvang dan die skadelose weergawe van die proteïen, maar leer om reeds sy verdediging op te bou vir die dag wanneer jy wel aan die virus blootgestel word. Indien jy dit reeds gehad het, versterk dit die immunstelsel net meer.

........

Die immunstelsel ontvang dan die skadelose weergawe van die proteïen, maar leer om reeds sy verdediging op te bou vir die dag wanneer jy wel aan die virus blootgestel word. Indien jy dit reeds gehad het, versterk dit die immunstelsel net meer.

.........

Kan dit jou siek maak?

Nee. mDNS-entstowwe kan dit nie doen nie, omdat die stringe mRNS nie die volledige pakkie inligting bevat om die virus te bou nie. Dit het net inligting oor ’n spesifieke proteïen.

Kan ’n entstof jou DNS of RNS verander?

In die eerste plek kan RNS nie met jou DNS kombineer nie. Dit is geweldig broos en bly vir slegs 72 uur in ’n sel net om die boodskappe oor te dra voordat dit afbreek. Dis juis omdat mRNS so broos is dat die betrokke entstowwe so koud gehou moet word.

Om DNS te verander moet jy genetiese materiaal van ’n ander organisme binne-in die selkern kry. ’n Entstof kan dit nie doen nie. mRNS dring nie selkerne binne nie, maar bly in die sitoplasma waar die stekelproteïne vervaardig word. mRNS-entstowwe is al ’n dekade lank in ontwikkeling en hoewel die tegnologie nuut is, is die kennis nie. Tydens die pandemie was daar natuurlik geld om daarin te belê.

Hoekom is daar dan nog nie entstowwe teen kanker en MIV nie?

Kanker is nie ’n oordraagbare siekte nie. Servikale kanker word in 80% van gevalle wel deur die menslike papilloomvirus veroorsaak. Die entstof is al jare lank beskikbaar. Kanker word veroorsaak deur verskeie faktore – twee daarvan, en wat ’n groot rol speel, is onkogene en mutasies.

Daar was al tálle pogings om ’n entstof teen die MI-virus te maak. Dié virus is egter nie dieselfde as die koronavirus nie. Een van die vele redes is dat die virus juis die immunstelsel aanval, die einste een waarop staatgemaak word. Teenliggaampies kan juis nie ontslae raak van MIV nie. Met MIV muteer die virus geweldig vinnig – dit is byna asof elke mens wat dit onder lede het, sy “eie virus” het. Boonop het MIV muteer in families en subtipes wat anders is in verskillende dele van die wêreld.

Is die entstowwe “eksperimenteel”?

Nee, en dit is bloot vals om dit te beweer. Óf diegene wat dit beweer, is teen entstowwe gekant, óf hulle verstaan nie die proses wat gevolg word om entstowwe te ontwikkel nie.

Elke liewe entstof wat beskikbaar is, insluitend dié teen COVID-19, het deur kliniese toetsing, registrasie en lisensiëring gegaan. Van alle mediese produkte en prosedures word entstowwe aan die strengste toetsing, monitering en regulasies onderwerp.

Geen belangrike stappe is enigsins uitgelaat vir die noodgebruik van entstowwe gedurende ’n pandemie nie. Presies wat gedoen is, kan hier gesien word.

Kortliks is dit:

• Honderde entstofkandidate word ondersoek. (Die meeste opsies bly net hier.)
• Toetse word in die laboratorium en op diere gedoen. (Nog meer bly hier in die slag.)
• Fase 1 van ’n kliniese proefneming, met al die etiese goedkeuring. Min mense – meestal gesonde jong volwassenes – neem as vrywilligers deel. Dit toets die veiligheid, immuniteitsreaksie en dosis. (Nog kandidate druip die toets hier.)
• Fase 2 betrek ’n paar honderd vrywilligers om die veiligheid en effektiwiteit te ondersoek. Maar nou word dit gegee aan al die ouderdomsgroepe waarvoor dit bedoel is. ’n Groep wat nie die entstof kry nie, word betrek om vergelykings te maak.
• Fase 3 betrek derduisende mense in vele lande. Een helfte kry die entstof en die ander helfte ’n plasebo. Veral nou word daar gekyk of die entstof effektief is. In beide fase 2 en 3 is die toetse “dubbelblind”. Nie die studieleiers of die deelnemers weet wie kry wat nie, sodat hulle nie die uitkoms kan beïnvloed nie.
• Fase 3b: Die resultate word ontleed en gefinaliseer. Eers dan word almal ingelig wie wat ontvang het. Die resultate moet die portuurevalueringsproses slaag.
• Indien dit minstens 50% beskerming bied, moet die proses van goedkeuring, registrasie en lisensiëring gevolg word voordat dit vervaardig en versprei mag word. Nog entstowwe haal hier nie die paal nie. Die proses om die langtermyneffekte te bestudeer, begin.
• Tydens ’n pandemie word noodgoedkeuring aan entstowwe gegee.
• Daarna is dit ’n entstof vir algemene gebruik, hoewel voortgegaan word met fase 4, wat opvolgwerk en monitering behels. Die proses om die langtermyneffekte te bestudeer begin met internasionale rapporteringsisteme.

Dus, sodra die entstof op die mark is, is dit nie “eksperimenteel” nie.

Wat die entstowwe op die mark intussen gewys het (en onthou, daar was honderde kandidate en die uiteinde was toe net ’n klompie), is een belangrike punt: Hulle beskerm goed teen ernstige siekte, hospitalisasie en die dood. En dit is tog wat elkeen van ons al maande lank wil sien – dié soort beskerming. Dit is waarvan ons dié tyd verlede jaar nog net gedroom het. Waarom dan twyfel in die beste wat die wetenskap vir ons gebring het? 

En laat ons vir ’n oomblik dink aan, en dankie sê vir, die baie, baie diere in laboratoriums waarop die COVID-19-entstowwe getoets is. Net sodat ons beskerm kan wees. Net sodat ons kan leef.

Lees ook

Die sielkunde agter samesweringsteorieë

Ivermectin, vaccines and science – a vet explains

Jy is ’n belangrike deel van die nuwe wapenwedloop

Die etiek van inentings en toetsing: Izak de Vries as proefkonyn

Waarom ’n entstof jou lewe kan red, maar nie jou DNS kan verander nie

Wat gebeur wanneer ons ’n entstof kry?

COVID-19: Entstowwe | Vaccines

COVID-19: Die jongste | The latest