Agter: Andries Visagie, Helga Fraser, Bradley van Sitters, Estelle le Keur, Kenneth Makatees; Middel: Moses Rutsa, hoofman Karel King, Ria Olivier, Kerry Jones, Pedro Dausab; Voor: Pieter Gal, Timo Gonnema, Conrad Steenkamp
Op Saterdag 23 Maart het die !AL-OM Aboriginal Customary Council, in samewerking met die Departement Afrikaans en Nederlands, Universiteit Stellenbosch (US), en die Afrikaanse Taalraad, die Afri-Kwé-taalprojek bekendgestel.
Volgens Andries Visagie (Afrikaans en Nederlands, US) verwys Afri-Kwé na die historiese en toekomstige verbintenisse tussen Afrikaans en Khoekhoegowab.
Vir die afgelope drie jaar bied Bradley van Sitters taalklasse vir kinders en volwassenes by die Departement Afrikaans en Nederlands by die US aan. Die studiegids wat gebruik word, is Leer jouself Nama / Aitsama Namagowaba ‖ khā ‖ khāsen deur Pedro Dausab, saamgestel as deel van die Departement Kultuursake en Sport in die Wes-Kaap se Nama Bewustheidsveldtog.
Die taalklasse gaan vanjaar uitgebrei word deur ’n paar gespreksessies aan te bied oor die uitbeelding van Krotoa in die letterkunde, musiek en die kunste. Daar gaan ook met die taalkenners Pedro Dausab en Bradley van Sitters gepraat word oor die onderrig van die taal en watter moontlikhede daar bestaan om dit te ontwikkel. Die ontwaking van KhoiSan-bewussyn gaan ook ’n gesprekspunt wees. Denver Breda (skrywer van Rokkie) se werk as skrywer asook sy aktivistiese werk gaan deel vorm van die sessies.
Die seremonieleier van die bekendstelling, geklee in tradisionele drag, was hoofman Timo Gonnema (!AL-OM). Die Afri-Kwé-taalklas het vir die gehoor in Khoekhoegowab gesing en Amanda Lois Stone het ’n passievolle gedig oor Krotoa voorgedra.
Die genooide spreker, Helga Fraser (Departement van Kultuursake en Sport, Wes-Kaap), het onder andere die belangrikheid van meertaligheid beklemtoon.
Kerry Jones (navorsingsgenoot by die Departement Algemene Taalwetenskap, US en direkteur van African Tongue) het meer vertel oor Khoekhoegowab-geletterdheid (Namibië), die taal as medium van onderrig (Namibië en Suid-Afrika) en as universiteitsvak en -graad (Namibië), en gepubliseerde kinderboeke:
- Voorbeelde van publikasies: Khoekhoegowab-Engels-woordeboek (2002); ortografie en grammatikale beskrywings (1977) en die volle Bybel (1966).
- Khoekhoegowab is ’n amptelike medium van onderrig in Namibië (tot graad 12, met Khoekhoegowab-sillabus).
- Khoekhoegowab-studies en Khoekhoegowab as voorgraadse vak (Applied Languages) word by die Universiteit Namibië aangebied.
- Die Namibian Children’s Book Forum het reeds oor die 30 boeke (insluitend kortverhale, gedigte en teaterstukke) vir kinders gepubliseer.
- In Suid-Afrika word Khoekhoegowab in die Noord-Kaap by die Riemvasmaak Primêre Skool en Johan Hein Primêre Skool in Kuboes aangebied in graad R (en ook as ’n ekstrakurrikulêre aktiwiteit).
Menán du Plessis vertel meer oor Khoekhoegowab in ’n 2018 LitNet-onderhoud:
- -gowab in Khoekhoegowab beteken “taal”, dus die taal van die Khoekhoe. Khoekhoe word uitgespreek as “Khwekhwe”, vandaar “Kwé”.
- Linguisties gesproke verwys Khoekhoegowab / Namibiese Khoekhoe na ’n groep dialekte.
- Nama verwys na die suidelike dialek van Khoekhoegowab in Namibië.
- In die noorde van Namibië word nouverwante dialekte van Nama gepraat, soos variëteite van Dama en Haiǁom.
- Khoekhoegowab, die inklusiewe naam van die Khoekhoe-dialekte wat in Namibië gepraat word, verwys dus nie slegs na Nama nie.
- Khoekhoegowab word dus hoofsaaklik deur drie etniese groepe gepraat: die Nama, Damara en Haiǁom.
- In Namibië praat om en by 200 000 mense Khoekhoegowab.
- Nama is die enigste Khoekhoe-variëteit wat steeds in Suid-Afrika gepraat word, met om en by 2 000 sprekers.
Kommentaar
Dankie vir die plasing van die artikel. Dis interessant!