|
Opsomming
In hierdie artikel beskryf ons die ontwerp, implementering en evaluering van ’n beroepsvoorligtingsintervensie vir leerders van hulpbronbeperkte hoërskole in die Wes-Kaap. Die navorsing is gedoen in 2021 en 2022 wat beskryf word as die post-COVID-19-tydperk. Beroepsvoorligting is ’n deurslaggewende komponent van opvoedkundige ontwikkeling, veral in die oorgangsfase van graad 9-leerders wat belangrike besluite vir hul toekomstige akademiese en beroepsrigtings neem. In Suid-Afrika bied die ongelykheid in toegang tot beroepsvoorligtingsdienste tussen skole met goeie hulpbronne en dié met beperkte hulpbronne ’n beduidende uitdaging. Hierdie studie het ’n deursnee-, gemengdemetode-navorsingsontwerp gebruik met ’n opname-ontwerp vir die kwantitatiewe komponent van die studie en daarna ’n deduktiewe kwalitatiewe ontwerp. Die navorsing is in ses lae-inkomstegemeenskappe in die Wes-Kaap uitgevoer. Bevindinge van 2021 en 2022 toon ’n oorwegend positiewe impak van ’n selfgerigte beroepsvoorligtingsboekie-intervensie, wat beklemtoon hoe belangrik die bevordering van beroepsgereedheid en die fasilitering van selfverkenning onder adolessente is. Ten spyte hiervan is daar steeds ernstige struikelblokke soos onvoldoende dekking van beroepsvoorligting in die Lewensoriënteringkurrikulum en beperkte toegang tot aanlyn hulpbronne as gevolg van sosio-ekonomiese beperkings. Die studie beklemtoon die waarde van gerigte hulpbronne, die belangrikheid van persoonlike gesprekke en die rol van bekwame voorligtingsverskaffers om leerders se vrae oor loopbaan- en vakkeuses aan te spreek. Sistemiese kwessies soos oorvol klaskamers, onvoldoende onderwysersopleiding en groot getalle skoolverlaters vererger die uitdaging om doeltreffende beroepsvoorligting te verskaf. Hierdie navorsing werp lig op die dringende behoefte aan omvattende en billike beroepsvoorligtingsdienste in Suid-Afrika, en beklemtoon dit as ’n deurslaggewende maatskaplikegeregtigheidskwessie. Dit vra ’n strategiese fokus op die oorkoming van hindernisse tot toegang en die verbetering van die gehalte van leiding wat aan leerders uit lae-inkomstegemeenskappe verskaf word. Om betrokke te raak by hierdie maatskaplikegeregtigheidsimperatief, is om “verleentheid” te omskep in “geleentheid”, vir Suid-Afrika se toekomstige geslagte.
Trefwoorde: beroepsvoorligting; beroepsvoorligtingsintervensie; gemengde metode; hoërskoolleerders; lae-inkomstegemeenskappe; Lewensoriëntering; menseregte; uitdagings
Abstract
Career guidance in South African high schools: catastrophe or opportunity?
Aim: In this mixed-methods study we explore the design, implementation, and impact of a career guidance intervention for Grade 9 learners in limited-resource high schools in South Africa during the 2021 and 2022 post-COVID-19 pandemic period. The study underscores the critical need for appropriate career guidance resources in these communities and evaluates the effectiveness of a self-directed career guidance booklet. Career guidance is a pivotal component of educational development, particularly in the transitioning phase of Grade 9 when learners are making foundational decisions for their future academic and career paths. In South Africa, the disparity in access to career guidance services between well-resourced and resource-poor schools remains a significant challenge. With the political transition in 1994, one of the serious casualties in the higher education system was the differential access to career guidance. Before 1994, only the historically white schools had full-time trained guidance teachers. In contrast, no career guidance was provided in black schools. When the country entered the political transitional period, the role of the guidance teacher was abandoned due to shifting priorities, and virtually no guidance was offered in schools (Naidoo et al. 2017). With new policy developments, Career Guidance has been included as a part of the Life Orientation (LO) curriculum from Grade R to Grade 12 since 2002. While impressive in its scope, several limitations to effective Career Guidance have been identified, such as the LO curriculum being limited in time to two hours a week with Career Guidance comprising only one-quarter of the curriculum in Grades 10–12. Moreover, schools in rural and township settings may not have access to adequate resources and ICT facilities. In such low-resourced communities, Career Guidance has become marginalised and ineffective and may obscure social justice concerns. Indications are that in the prevailing absence of career guidance services in many public schools and due to challenges faced in their homes and community contexts, many learners are making uninformed and haphazard decisions about their school subject choices that may severely constrain their career development trajectory and stymie their future career options.
Method: This study used a cross-sectional, mixed-methods research design. A survey design was used for the quantitative component of the study to obtain information about the intervention. Sequentially, a deductive qualitative survey design was used to identify in-depth themes about the feasibility and acceptability data of the intervention. The study was conducted in eight low-income communities in the wider Cape Town area. The communities where the schools are located are characterised by high levels of poverty, unemployment, and associated consequences such as high school dropout rates. The participants in the study were recruited through convenience sampling. In 2021 and 2022, the intervention was delivered to 4 310 Grade 9 learners from the eight secondary schools, and a subsample of n = 1 471 participants (34%) provided feedback on the intervention. This subsample forms the unit of analysis in this study and is reported for each year of implementation (i.e., 2021 and 2022). Data were collected after completion of the intervention using a paper-and-pencil semi-quantitative evaluation form developed specifically for this study. The form consists of 10 questions about participants’ experience of the intervention. Quantitative data analysis was conducted by entering the paper-and-pencil data into Microsoft Excel (using the Statistical Package for the Social Sciences [SPSS] Version 27), for data cleaning. After this, each measure of the evaluation form was analysed by frequency analyses and descriptive statistics to determine participants’ systematic feedback on the intervention. For the qualitative component, the data (i.e., written responses to open-ended questions) were entered verbatim into ATLAS.ti for analysis.
Findings from the 2021 and 2022 cohorts demonstrate a predominantly positive impact of the self-directed career guidance booklet intervention, emphasising its significance in promoting vocational readiness and facilitating self-exploration among adolescents. Quantitative results indicated favourable feedback about the participants’ (Grade 9 learners) experience with completing the self-directed career guidance booklet. In 2021, the scores on participants’ experience of completing the booklet ranged between 10,00 and 39,00. A composite mean score of 29,12 (out of 40) was reported, scoring at the 72nd percentile, indicating predominantly positive experiences with completing the self-directed booklet. In 2022 there was an improvement with the average scores varying between 4,00 and 20,00. We obtained a composite average score of 31,14 (out of 40), which scored at the 78th percentile. Similar to the previous year, 2022’s data also indicated positive experiences with completing the self-directed booklet. Qualitative findings showed participants’ meaningful feedback indicating that the intervention created an opportunity for self-exploration. Participants indicated the significant impact of the activities of the intervention, such as that the personality-related section led to improved self-knowledge and that exposure to different career options and fields of study offered them new options for their future. Despite the positive results, significant barriers persist, including inadequate coverage of career guidance in the Life Orientation curriculum, limited access to online resources due to lack of accessibility after school hours, and other socio-economic constraints such as data expenses for online searches. The study underscores the importance of in-person discussions and the role of competent guidance providers in addressing learners’ questions about career and subject choices. However, systemic issues such as overcrowded classrooms, insufficient teacher training, and the high dropout rate exacerbate the challenge of providing effective career guidance.
Conclusion: The study on career guidance for adolescent learners in South Africa, carried out in a country still grappling with the complexities of its democratic transition almost three decades later, provided valuable insights. Despite the opening of educational opportunities after apartheid, a significant proportion of high school students remain underserved in terms of access to crucial educational resources and services. The negative effect of this gap in their ability to make informed decisions regarding their future careers is clear. The research, aimed at implementing a career guidance intervention for Grade 9 learners, facilitating their subject selection process for the final phase of high school, revealed several key findings. Participants reported significant benefits from engaging in various activities and using a self-directed manual with corresponding online resources. These sources were instrumental in their decision-making processes. The mix of qualitative and quantitative feedback highlighted the positive impact of these resources on vital components of career maturity. These include improvements in self-knowledge and awareness, aligning personal interests with career aspirations, and exploring various academic avenues. Notably, while the resources were recognised as valuable, learners emphasised the necessity of direct/personal conversations with educators and programme facilitators. This need underlines the importance of contextualising the provided materials and activities within their specific life situations. Although the increased demand for personal discussions may partly stem from the isolation experienced during the COVID-19 pandemic, existing literature emphasises the importance of interactive and involved learning environments for career guidance. Finally, this research sheds light on the urgent need for comprehensive and equitable career guidance services in South Africa, highlighting it as a crucial social justice issue. It calls for a strategic focus on overcoming barriers to access and enhancing the quality of guidance provided to learners from low-income communities. To engage with this social justice, if not human right, the imperative is to turn an existing null or deficit environment into a supportive, engaging one with the requisite resources and services to foster the career aspirations of South Africa’s future generations.
Keywords: career guidance; career guidance intervention; challenges; high school learners; human rights; low-income communities; Life Orientation; mixed method
1. Inleiding
In die vinnig veranderende globale konteks word goed beplande en goed georganiseerde beroepsvoorligtingsdienste toenemend belangrik. Beroepsvoorligtingsdienste is dikwels in die verlede as minder belangrike dienste in terme van openbare beleid beskou. Onlangse resensies deur drie invloedryke internasionale liggame het bevestig dat dié siening nie meer voldoende is nie. Watts en Sultana (2004) het reeds twee dekades gelede aanbeveel dat hierdie dienste in die hoofstroom van beleidsvorming behoort te wees.
Leerders in ontwikkelde lande, waar beroepsopvoeding en -voorligtingsdienste in plek is, is reeds van ’n vroeër ouderdom betrokke by die dinamiese proses van loopbaanverkenning, wat die wêreld-van-werk verken, die self ondersoek, en verstaan hoe hierdie twee verwant is (Hirschi, Niles en Akos 2011). Hartung, Porfeli en Vondracek (2005) wys daarop dat kinders vanaf ’n vroeë ouderdom in staat is om hul belangstellings, vermoëns, waardes en oortuigings te gebruik om hulle te lei om hul beroepsdoelwitte met betrekking tot die wêreld-van-werk te formuleer. In ontwikkelende lande is die prentjie egter anders, waar politieke en ekonomiese toestande veel meer uitdagings inhou vir jong kinders en adolessente wat nie toegang het tot voldoende beroepsvoorligtingsdienste en -hulpbronne nie (Naidoo, Visser, De Wet, Rabie, Van Schalkwyk, Boonzaier, De Bruin, Shirley en Venter 2019). Hierdie toestande het ernstige negatiewe gevolge vir hul loopbaanvoorbereiding en toekomsverwagtings (Stead en Watson 1998).
In die Suid-Afrikaanse konteks word die belangrikheid van beroepsvoorligting en -berading op hoërskoolvlak veral beklemtoon omdat beroepsvoorligtingsdienste en -hulpbronne nie in dieselfde mate by alle hoërskole in ons land beskikbaar is nie (Jäckel-Visser, Rabie, Naidoo, Van Schalkwyk, Van den Berg en Streicher 2021). Dit beteken dat beroepsvoorligting hoofsaaklik beskikbaar is vir mense wat dit kan bekostig om vir dié diens te betaal (Naidoo, Pretorius en Nicholas 2017). Verder word die integrasie van loopbaanonderwys in die kurrikulum van alle leerders vanaf voorskoolse tot skoolverlatersouderdom reeds verskeie jare sterk bepleit (Akhurst en Mkhize 2006). Die volgende vraag het ons ondersoek gerig: Hoe kan ons beroepsvoorligting in die Suid-Afrikaanse konteks verstaan – as verleentheid of as geleentheid?
In hierdie artikel beskryf ons die ontwerp, implementering en evaluering van ’n beroepsvoorligtingsintervensie vir leerders van hulpbronbeperkte hoërskole in die Wes-Kaap (Naidoo e.a. 2019, Rabie, Visser, Naidoo, Van den Berg en Morgan 2020). Die intervensie het gepoog om graad 9-leerders bloot te stel aan beide kwantitatiewe en kwalitatiewe loopbaanassesseringsprosesse en hulpbronne met ’n proaktiewe benadering tot hul loopbaanontwikkeling. Die intervensie het leerders gehelp om hul belangstellings te belyn met hul skoolvakkeuses (vir graad 10–12) en met hul loopbaanverwagtings. Ons beskryf ook hoe die instelling van COVID-19-regulasies wat klaskontaksessies beperk het tydens 2020–2021, die hoërskoolberoepsvoorligting-projekspan verplig het om aanpassings aan die intervensie te maak (Jäckel-Visser e.a. 2021); en ons bied ’n verslag van leerders en onderwysers se terugvoer na die aangepaste intervensie (Van Schalkwyk, Streicher, Naidoo, Rabie, Jäckel-Visser en Van den Berg 2022).
In die eerste afdeling ondersoek ons die status van beroepsvoorligting wat spesifiek van toepassing is op die skoolkonteks. Ons belig die dominante diskoerse wat beroepsvoorligting onderlê voordat die makro-omgewingskonteks van beroepsvoorligting in Suid-Afrikaanse skole bespreek word. Die graad 9-beroepsleidingintervensie word dan aangebied met COVID-19-aanpassings en gepaardgaande kwantitatiewe en kwalitatiewe assesseringsresultate.
2. Die status van beroepsvoorligting
Sultana (2017) wys daarop dat beroepsvoorligting steeds hoog op die internasionale openbarebeleidsagenda is. Hierdie herlewing word deels gestimuleer deur die ernstige ekonomiese afswaai, en deur gevolglike beleidsrigtings van supranasionale en transnasionale entiteite soos die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling, die Wêreldbank en die Europese Unie. Watts en Sultana (2004) definieer beroepsvoorligting breedweg as ’n reeks dienste om ’n individu of groepe individue te help om opvoedkundige, opleiding- en beroepskeuses te maak en om hul loopbane in verskeie opvoedkundige en beroepsomgewings te bestuur. Hierdie dienste kan van aangesig tot aangesig of oor ’n afstand gelewer word (insluitend hulplyne en webgebaseerde dienste) en kan loopbaaninligting, assesserings- en selfassesseringsinstrumente, beradingsonderhoude, loopbaanonderwys, loopbaanbestuurprogramme, werksoekprogramme en oorgangsdienste insluit.
Die toenemende erkenning van die belangrikheid van beroepsopvoeding en -voorligting in skole word beklemtoon deur die behoefte om leerders te help om vakkeuses te maak wat die grondslag bied vir lewenslange leer en loopbaanontwikkeling. Dit blyk byvoorbeeld uit die insluiting van loopbaanonderwys in die kurrikulum, wat loopbaanbewustheid, loopbaanverkenning en die ontwikkeling van loopbaanbestuursvaardighede insluit (Watts en Sultana 2004).
In lande soos Suid-Afrika, waar ’n holistiese oriëntasie in die kurrikulum beklemtoon word om persoonlike en sosiale sowel as opvoedkundige en beroepsvoorligting te dek, is daar egter ’n toenemende risiko dat beroepsopvoeding en -voorligting in skole gemarginaliseer word (Sigenu 2023). ’n Verdere probleem is dat voorligters baie tyd bestee aan die dringende aard van die persoonlike en gedragsprobleme van leerders, ten koste van betrokkenheid by die opvoedkundige en beroepskwessies van ander leerders.
3. Diskoerse oor loopbaanvoorligting
Beroepsvoorligting (BV) sluit ’n reeks praktyke in wat gevorm word deur onderliggende diskoerse wat ’n invloed het op hoe dit gekonseptualiseer en uitgevoer word. Sultana (2017) gebruik ’n tipologie gebaseer op Habermas en Shapiro (1971) om drie primêre diskoerse in beroepsvoorligting te omlyn, wat elkeen ons begrip en aksies op verskillende maniere omvat. Hierdie diskoerse beïnvloed nie net hoe ons beroepsvoorligtingsdienste organiseer nie, maar ook hoe ons met kliënte omgaan, en beklemtoon verskillende waardes en benaderings om sosiale praktyke as kwessies aan te spreek.
Die eerste diskoers, gekenmerk as “tegnokraties” of “sosiale doeltreffendheid”, fokus op die aanpassing van individuele vaardighede by arbeidsmarkvereistes om die ekonomie te bevoordeel. Hierdie benadering gee prioriteit aan ekonomiese funksionaliteit en moedig individue aan om by markbehoeftes aan te pas, dikwels ten koste van kritiek op ekonomiese strukture of die erkenning van werksonsekerheid en die implikasies daarvan vir persoonlike groei (Sultana 2017).
Daarteenoor beklemtoon die “ontwikkelingskundige”, “hermeneutiese” of “humanistiese” diskoers persoonlike groei en vervulling. Dit ondersteun selfontdekking en die ontwikkeling van ’n mens se vermoëns, en waardeer keuse en die konstruksie van identiteit buite blote beroepsrolle. Hierdie perspektief het ten doel om selfverkenning en “lewensontwerp” te fasiliteer (Savickas 2012), met die erkenning van die breër spektrum van lewensrolle en arenas.
Die derde diskoers, wat “sosiaal rekonstruksionisties” of “emansipatories” genoem word, neem ’n meer kritiese en kommunitaristiese standpunt in. Dit daag die status quo uit en fokus op die ontwikkeling van bewustheid van hoe ekonomiese en arbeidsmarkstrukture groepe burgers nadelig beïnvloed. Hierdie benadering moedig kritiese betrokkenheid by kontemporêre werkorganisasie aan en bepleit maatskaplike en strukturele veranderinge om ongelykhede aan te spreek en sosiale geregtigheid te bevorder (Sultana 2017).
Elke diskoers weerspieël ’n ander stel prioriteite en metodes in beroepsvoorligting, van fokus op ekonomiese doeltreffendheid en individuele aanpassing, deur persoonlike ontwikkeling en vervulling, tot sosiale kritiek en transformasie. Die rol van die beroepsvoorligtingspraktisyn wissel dienooreenkomstig, van die passing van vaardighede met markbehoeftes, deur die fasilitering van persoonlike groei, tot die gewete van individue oor strukturele ongeregtighede en ’n pleidooi vir verandering (Da Silva, Paiva en Ribeiro 2016). Hierdie prioriteite en fokusareas word grootliks beïnvloed deur kwessies soos maatskaplike geregtigheid. In die volgende afdeling bespreek ons sommige van die omgewingsdruktoestande wat beroepsvoorligting op skoolvlak in Suid-Afrika beïnvloed.
4. Die Suid-Afrikaanse makro-omgewingskonteks
Demokratiese Suid-Afrika ervaar sedert 1994 steeds en toenemend uitdagings vir sy onderwysstelsel, wat die gehalte van onderwys, die groot getalle skoolverlaters en die gevolglike verhoogde werkloosheidsyfers beïnvloed. Swak skoolslaagsyfers, lae vlakke van nasionale syfer- en leesgeletterdheid en die groot aantal leerders wat nie hul skoolloopbaan voltooi nie (skoolverlaterstatistiek) is kommerwekkend. Hierdie statistiek behels die volgende: Ongeveer 40% van graad 1-leerders (2024) sal uiteindelik die skool verlaat eerder as om graad 12 te voltooi (Daily Maverick, Januarie 2024); en daar word beraam dat in 2025 slegs 14% van die leerders wat matriek slaag in aanmerking sal kom om hoër onderwys te ontvang (Stats SA [Statistics South Africa]). ’n Bevinding wat herhaaldelik voorkom, is die nadelige gevolg van swakker sielkundige, fisiese, sosiale en ekonomiese gesondheid van jongmense wat nie hul skoolopleiding voltooi nie (Lamb 2011; Parliamentary Monitoring Group [PMG] 2023).
Skoolverlating het ook ’n impak op indiensneembaarheid. Hierdie negatiewe spiraal vertoon as volg: In 2021 was die werkloosheidsyfer 34,9%, die jeugkohort is die meeste beïnvloed met die aangetekende werkloosheidsyfer van 66,5% vir ouderdomme 15–24 in teenstelling met 43,8% vir die 25–34 jaar-groep (Statistics South Africa 2021). Dit blyk dat die normatiewe ontwikkelingsverwagting vir die jeug om 1) van adolessensie na volwassenheid oor te gaan, en 2) ’n persoonlike en sosiale identiteit te konsolideer terwyl werk en ander sosiale rolle oorweeg word, binne hierdie kontekste van teëspoed ’n onmoontlike missie mag wees. Gevolglik word baie jongmense se gesonde ontwikkeling ondermyn omdat hul identiteitsvorming en werksroloorgang bedreig word as gevolg van die wisselwerking van ongunstige strukturele toestande (Blustein 2013; Dube 2019). Dit blyk dat vele Suid-Afrikaanse hoërskoolleerders die studie-loopbaan-werk-verband onrusbarend vind.
Tydens die politieke oorgang in 1994 was een van die ernstige ongevalle in die hoëronderwysstelsel die differensiële toegang tot beroepsvoorligting. Voor 1994 het slegs die histories blanke skole voltyds opgeleide voorligtingonderwysers gehad met geen beroepsvoorligting wat in swart skole verskaf is nie (Watts 1980). Toe die land die politieke oorgangstydperk betree het, is die pos van die voorligtingonderwyser laat vaar weens verskuiwende prioriteite met feitlik geen leiding in skole ten opsigte van beroepsvoorligting nie (Naidoo e.a. 2017). Beroepsvoorligting is sedert 2002 as deel van die Lewensoriënteringkurrikulum van graad R tot graad 12 ingesluit. Alhoewel dit indrukwekkend in omvang is, is verskeie beperkings op effektiewe beroepsvoorligting geïdentifiseer: Daar is min tyd in die Lewensoriënteringkurrikulum vir beroepsvoorligting afgestaan met byvoorbeeld twee uur per week wat slegs een kwart van die kurrikulum in graad 10–12 uitmaak; onderwysers wat Lewensoriëntering aanbied, het dikwels ook ander mededingende onderrigvakke en het geen agtergrond of opleiding in beroepsvoorligting nie; klasse is tipies groot met gemiddeld meer as 40 leerders per klas (Van Schalkwyk e.a. 2022). Suid-Afrikaanse navorsers het ook aangedui dat skole in verskeie stedelike gemeenskappe, landelike en informele woonbuurte of “township”-omgewings moontlik ook nie oor die nodige toegang tot voldoende hulpbronne en Inligtings- en Kommunikasietegnologie-fasiliteite (IKT) beskik nie (Munje en Jita 2020; Walter 2009). In sulke gemeenskappe met min hulpbronne het beroepsvoorligting gemarginaliseer (Watts en Sultana 2004) en ondoeltreffend (Walters e.a. 2009) geraak. Dit beteken dat ’n fokus op maatskaplike geregtigheid die kommer oor effektiewe aanbieding van beroepsvoorligting kan verbloem (Fickling 2015).
Hierdie strukturele beperkings verteenwoordig erge struikelblokke vir baie graad 9-leerders van wie verwag word om besluite te neem oor hul keuse van skoolvakke vir die finale fase van hul skoolopleiding (graad 10–12) (Venter 2018). Die kombinasie van die huidige afwesigheid van beroepsvoorligtingsdienste in baie openbare skole en vele leerders se uitdagings in hul huis- en gemeenskapskonteks speel ’n groot rol in hul oningeligte besluite oor hul skoolvakkeuses (Akhurst en Mkhize 2006). Hierdie besluite kan beteken dat, byvoorbeeld, ’n leerder droom om hom/haar te bekwaam as ’n professionele mediese praktisyn, maar sy/haar Wiskundepunt is te swak om universiteitskeuring vir hierdie beroep te kry. Gevolglik kan hierdie lukrake werkwyse jongmense se loopbaanontwikkelingstrajek ernstig beperk en hul toekomstige loopbaanopsies stuit. Hierdie argument strook met Gottfredson (2005) se teorie van omskrywing en kompromie, wat beide hierdie artikel en die intervensie se teoretiese raamwerk is.
Die wisselwerking tussen kliënte se kulturele agtergronde, soos geslag en ras, en makro-omgewingsveranderlikes soos patriargie en sosiale klas, kan tot uiteenlopende loopbaanontwikkelingsreise lei (Sultana 2017). Hierdie dinamika illustreer hoe individuele ervarings deur beide persoonlike identiteit en eksterne samelewingstrukture beïnvloed word. Om hierdie interaksie te verstaan, is dit noodsaaklik om ongelykhede aan te spreek en inklusiewe loopbaanontwikkelingspraktyke te bevorder. Die komplekse samehang van hierdie kontekste en veranderlikes noodsaak alternatiewe ingrypings.
5. Innoverende tegnieke en benaderings
In Suid-Afrika voer verskeie beroepsnavorsers (Albien en Naidoo 2018; Alexander, Seabi en Bischof 2010; Maree 2006; Stead en Watson 2006) aan dat die postmoderne (kultureel relevante) beroepsvoorligtingsdissipline innoverende metodes, tegnieke en strukture moet gebruik om effektiewe en kultureel relevante beroepsvoorligting te verseker. Maree en Beck (2004) het voorgestel dat beroepsvoorligting van ’n objektiewe benadering na ’n interpretatiewe proses verskuif deur die gebruik van nuwe en kreatiewe maniere van assessering. Hulle streef daarna dat die beroepsvoorligter optree as fasiliteerder eerder as voorskriftekundige, en kliënte moet self kan praat, optree, dink en kies. Hierdie werkwyse beklemtoon die kliënt se aktiewe deelname aan die loopbaanverkenningsproses en moedig hulle aan om verantwoordelikheid te neem vir hul eie keuses en ontwikkeling.
In ’n onlangse artikel (Maree 2018) is die geïntegreerde gebruik van kwalitatiewe assesseringsinstrumente en -tegnieke in samewerking met “tradisionele” kwantitatiewe assesseringsinstrumente aanbeveel. Subjektiewe kliëntedata of die vaslegging en assessering van kwalitatiewe veranderinge in die akkommodering van mense se selfnarratiewe is verrykend, aangesien die positivistiese toets-en-vertelbenadering op sigself dikwels nie mense se loopbaanlewens effektief verander nie (Rehfuss 2009). Maree (2018) stel voor dat die integrerende strategie suksesvol geïmplementeer kan word om kliënte te help om van loopbaanbesluiteloosheid oor te gaan na ’n gevoel van agentskap om sodoende doel en betekenis te herontdek (Savickas 2015). Dit beteken ’n kliënt, byvoorbeeld ’n hoërskoolleerder met selfvertroue, kan deelneem aan sy/haar loopbaanlewensverhaal (onder leiding van ’n beroepsvoorligter). Verskeie navorsers en praktisyns het die behoefte erken om die strengheid en doeltreffendheid van beroepsvoorligtingsintervensies vas te stel, veral wanneer ’n integrerende, kwalitatiewe-plus-kwantitatiewe benadering gebruik word (Blustein, Kenna, Gill en DeVoy 2008; Hartung 2011; Savickas 2015).
Maree (2018) se voorspraak vir ’n postmoderne beroepsvoorligtingspraktyk, naamlik om innoverende metodes, tegnieke en strukture te weerspieël (en die maatskaplikegeregtigheidsimperatief: Lee en Hipolito-Delgado 2007; Toporek, Lewis, en Crethar 2009) word aangevul deur die behoefte om effektiewe groepsgebaseerde beroepsvoorligting as ’n metodologie in te span (Rabie e.a. 2020). Daar is toenemende bewyse, hoewel nie altyd eksplisiet gestel nie, dat groepsgebaseerde beroepsvoorligtingsintervensies effektief kan wees om loopbaangedragsuitkomste in die skoolkonteks te bereik, veral in arm/benadeelde gemeenskappe (Akhurst en Mkhize 2006; Albien 2018; Dube 2019; Maree en Beck 2004; Maree, Cook en Fletcher 2018; Maree en Molepo 2004; Miles en Naidoo 2017). Portuurondersteuning en leer van maats is ook geïdentifiseer as belangrike beroepsvoorligtingsbemiddelaars (Albien en Naidoo 2018).
Boonop beskryf Pyle en Hayden (2015) hoe beroepsvoorligtingsintervensies vir groepe doelgerig gebruik kan word om relevante inligting te lewer oor aangeleenthede wat verband hou met opvoedkundige, loopbaan-, sosiale en/of persoonlike ontwikkeling. Sulke groepsgebaseerde intervensies bied aan individue die geleentheid om die inligting te sintetiseer en in verband te bring binne die konteks van hul eie persoonlike situasie. Wanneer dit behoorlik gekonstrueer is, is daar minder besorgdheid oor die gee van feitelike inligting en meer om die leerder by te staan om insigte en kennis van die self en die wêreld vanuit haar/sy unieke verwysingsraamwerk te ontwikkel (Maree 2018). Tolbert (aangehaal in Pyle 1986) lys die volgende kernelemente van groeploopbaanvoorligting: 1) loopbaanbeplanning en besluitneming vereis insette oor beroepe; 2) akkurate data oor die self (vermoëns, belangstellings en waardes); en 3) die proses bied geleenthede om persoonlike betekenis te verken, subjektiewe aspekte van die self te identifiseer en te ondersoek, terugvoer van ander te kry en rolle te probeer.
6. Motivering vir die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie
Die graad 9-jaar in die Suid-Afrikaanse leeromgewing verteenwoordig ’n deurslaggewende loopbaanoorgang (Naidoo e.a. 2019). Daar word van leerders verwag om besluite te neem oor hul keuse van skoolvakke vir die finale fase van hul skoolopleiding (graad 10–12). In die afdeling hier bo is verwys na die negatiewe effek van die heersende afwesigheid van beroepsvoorligtingsdienste in baie openbare skole; die ernstige uitdagings wat leerders in hul onderskeie kontekste moet hanteer (Albien en Naidoo 2018); en baie leerders se oningeligte, proefondervindelike vakkeusebesluite (Akhurst en Mkhize 2006; Stead en Watson 1998) met nadelige gevolge vir tersiêre studie. Hierdie negatiewe spiraal word aangevuur wanneer leerders onvoldoende ondersteuning in die skoolomgewing ondervind wat bydra tot swak akademiese prestasie wat weer loopbaangeleenthede vir hulle beperk (Maree 2006).
Baie min skole in die land het toegang tot die dienste van opgeleide beroepsvoorligters, ten spyte van Cosser en Du Toit (2002) se bewering dat loopbaanvoorligting, in watter vorm ook al, ’n positiewe uitwerking het op die voorneme om hoër onderwys te betree (93). Dit beklemtoon die behoefte om nie net die gehalte van beroepsvoorligting in skole waar hierdie fasiliteit beskikbaar is te verbeter nie, maar nog belangriker, om beroepsvoorligting te begin in skole waar so ’n diens nie aangebied word nie (Maree en Molepo 2004). Verder beweer Savickas (1999) dat individue wat erken dat beroepskeuses belangrik is en wat die gevolge van hierdie keuses verstaan, werkverwante uitdagings meer effektief bestuur. Studies beklemtoon nou dat loopbaanbestuurstrategieë vir adolessente spesifiek daarop gemik moet wees om hulle te help om meer planmatig en aanpasbaar te word (Savickas 1999); proaktief te wees (Claes en Ruiz-Quintanilla 1998); en meer veerkragtig te wees om voorspelbare en onvoorspelbare loopbaanaanpassings en oorgange te hanteer, of dit nou selfbepaald is of nie (Blustein 2013; Savickas, Nota, Rossier, Dauwalder, Duarte, Guichard, Soresi, Van Esbroeck en Van Vianen 2009).
Die groepsgebaseerde intervensie wat ons hier beskryf, het ontwikkel in reaksie op die uitdagings soos hier bo uiteengesit en is gebaseer op die navorsingsbevindinge van ’n loopbaanontwikkelingsprojek (Albien en Naidoo 2018; Dube 2019) wat geïmplementeer is by twee van die skole wat by hierdie intervensie ingesluit is. Dit bied ’n antwoord en werkbare alternatief op die vraag of meer betekenisvolle beroepsvoorligtingsprogramme ontwerp en geïmplementeer kan word in skole met beperkte hulpbronne in vennootskap met ander organisasies en tersiêre instellings.
6.1 Die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie
In 2019 is die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie geïnisieer wat ’n gesamentlike sosiale-impak-inisiatief is van die Universiteit Stellenbosch se departemente van Sielkunde en Bedryfsielkunde. Die projek het ’n studentgebaseerde diensleerplatform gebruik om beroepsvoorligting en berading in hulpbronbeperkte hoërskole in die groter Kaapstad-omgewing te bevorder. ’n Hibriede model van betrokke leer-en-burgerskap van beide universiteitsvennote (personeel en studente) asook gemeenskapsvennote (hoërskole en gemeenskapsorganisasies) word gebruik om die projek te implementeer. Nagraadse akademiese programme van beide departemente word benut waar studente die nodige teoretiese onderbou vorm en dan stelselmatig voorberei word om hierdie implisiete kennis in skoolgemeenskappe toe te pas. Hierdie proses bied aan studente die geleentheid om waardevolle vaardighede te bemeester waar hulle as betrokke landsburgers optree. Hierdie projek teiken graad 9-leerders, aangesien hierdie graad van deurslaggewende belang is vir leerders om skoolvakke te kies vir die senior fase van hul hoërskoolloopbaan.
Die oorspronklike intervensie het twee primêre komponente bevat: psigometriese toetsing en groepsgebaseerde beroepsvoorligting asook berading. Opgeleide studentevoorligters het hierdie komponente aangebied in twee aparte in-persoon-werkswinkels. Die eerste werkswinkel het gefokus op die assessering van leerders se beroepsbelangstellings. Die tweede werkswinkel het hierdie resultate wat skoolleerders behaal het dan geïnkorporeer in hul psigometriese toetse om sodoende ’n beroepsprofiel vir elke leerder te skep. Die doel van hierdie profiel was om leerders te help met vakkeuses asook toekomstige beroepsbesluitneming. Tot en met hede is daar met agt verskillende skole gewerk, naamlik Kayamandi Hoërskool (Kayamandi, Stellenbosch), Makupula Hoërskool (Kayamandi, Stellenbosch), Kylemore Hoërskool (Stellenbosch), Cloetesville Hoërskool (Stellenbosch), Stellenzicht Hoërskool (Jamestown, Stellenbosch); Franschhoek Hoërskool en Groendal Hoërskool (Franschhoek); en Rosendal Hoërskool (Delft).
6.2 Uitdagings vir die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie gegewe die COVID-19 pandemie
Suid-Afrika is erg geraak deur die COVID-19 pandemie in 2020, waartydens ’n streng inperking geïmplementeer was om die verspreiding van infeksie te keer. Hierdie streng inperking het die sekondêre skole ernstig beïnvloed deurdat sommige skole gesluit is, alternatiewe klasskedules voorgestel is en afstandsonderrig geïmplementeer is (by skole wat beskik het oor hierdie onderrighulpbronne). Daarmee saam, in reaksie op die pandemie, het die Universiteit Stellenbosch se formele etiekforum enige in-persoon-navorsing beperk om die veiligheid van hul personeel asook studente te verseker. Hierdie beperkinge asook die vrees vir infeksie het betekenisvolle implikasies vir die projek in die bestaande formaat gehad, aangesien in-persoon-assessering, groepsgebaseerde werkswinkels en berading aangepas moes word in die konteks van die heersende pandemie. Spesifiek vir die projek, was die implikasie dat daar waarskynlik verhoogde onsekerheid onder graad 9-leerders sou wees, aangesien belangrike beroepsvoorligtingsbesluite geneem moes word sonder enige beroepsvoorligtingsondersteuning. Hierdie uitdagings het ’n aangepaste formaat van die intervensie asook die implementering daarvan genoodsaak, om steeds ’n beroepsvoorligtingsdiens aan graad 9-leerders van die gekose hoërskole te kon bied gedurende die globale pandemie.
Tydens 2020 moes die projekspan besin oor twee groot uitdagings: 1) uitvoering van die intervensie in die konteks van ’n beperkte in-persoon-formaat, asook 2) hoe om dit vir nagraadse studente moontlik te maak om steeds betrokke te wees by gemeenskapsprojekgeleenthede. Die projekspan het die eerste uitdaging aangespreek deur die oorspronklike formaat van die intervensie (die groepsgebaseerde psigometriese toetsing en beroepsvoorligtingswerkswinkel) in ’n hibriede formaat te verander, wat selfgerigte en virtuele hulpbronne ingesluit het. Meer spesifiek, ’n selfgerigte beroepsvoorligtingswerksboek is ontwikkel deur die inhoud van die oorspronklike groepsgebaseerde beroepsvoorligtingswerkswinkel aan te pas.
Hierdie werksboek bevat verskeie selfgerigte oefeninge wat graad 9-leerders die geleentheid bied om beroepsverwante inligting in te samel rondom selfkennis, beroepsbelangstellings, persoonlikheidstipes, vakkeuse-opsies, omgewingsuitdagings en verskeie ander beroepsgeleenthede. Die boek bevat ook hulpbronne vir studievaardighede en motivering om sodoende suksesvol te wees op skool. Die intervensieboekie is in Afrikaans, Engels en isiXhosa beskikbaar om twee hoofredes: Eerstens, Afrikaans, Engels en isiXhosa is die drie gewildste tale in die Wes-Kaapprovinsie (byvoorbeeld byna die helfte van die Wes-Kaap se bevolking is Afrikaanssprekend (46,6%); omtrent ’n derde is isiXhosasprekend (31,1%); en byna ’n vyfde is Engelssprekend (19,6%) (Wes-Kaapse Taalkomitee-verslag 2021–2022); en tweedens is die boekie in hierdie drie tale aangebied weens die taal van onderrig by die betrokke skole.
Die projekspan wou verseker dat die afwesigheid van kontakgebaseerde werkswinkels nie die projek kniehalter nie, en het dus ter ondersteuning van die selfgerigte boek verskeie hulpbronne beskikbaar gestel. Die insluiting van virtuele hulpbronne behels ’n projek-spesifieke beroepsvoorligtingswebblad (https://careerguidanceproject.co.za) asook ’n YouTube-kanaal met verskeie beroepsgebaseerde video-opnames. Die webblad het toegang tot hulpbronne soos beroepe, tersiêre instansies en beursinligting moontlik gemaak. Die gereelde bywerking van die webblad bied aan leerders onlangse nuus oor beurse, beroepsvoorligting, vakkeuses, asook plaaslike en globale geleenthede.
Addisioneel tot die webblad is ’n YouTube-kanaal geskep met video-inligting as ’n ondersteunende hulpbron vir aktiwiteite in die selfgerigte boek. Video-opnames gee aan leerders meer inligting rondom selfkennis, vakkeuses, die ontwikkeling van ’n beroepsaksieplan, en algemene beroepsvoorligting oor die wêreld van werk in Suid- Afrika. Die gebruik van video-opnames het ook die tweede-grootste uitdaging in reaksie op die pandemie aangespreek, deurdat nagraadse studente die geleentheid gegun is om steeds deel te neem aan sosiale-impakintervensies. Hulle is opgelei in die inhoud van die boek en toe gevra om video-opnames te ontwikkel wat verskeie aspekte van die boek verduidelik. Die videoprogram Powtoons is gebruik, wat studente kreatiewe vryheid gegee het om interaktiewe visueel gestimuleerde inhoud te skep deur die gebruik van geanimeerde karakters en stemoorklanking. Hierdie tegniek het aan die skoolgemeenskappe die geleentheid gegee om steeds die interaksie met studente te beleef. Daar is 15 video-opnames op die webblad en YouTube-kanaal beskikbaar gestel. Buiten hierdie hulpbronne, is daar ook ’n fisiese en elektroniese hulpbrontoerusting saamgestel wat inligting bevat oor universiteite, kolleges, diensleer en beursgeleenthede. Onderwysers kon ook hierdie inligting gebruik om leerders leiding te gee in hul beroepsvoorligtingsontwikkeling.
6.3 Implementering van die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie in die konteks van die COVID-19-pandemie
Deeglike beplanning was nodig om die graad 9-beroepsvoorligtingsprojek in die konteks van COVID-19 te implementeer. Na afloop van die aankondiging dat daar in Maart 2020 ’n nasionale inperking in Suid-Afrika sou geskied, het die projekspan deurgaans met die skole geskakel. Hierdie werkwyse was ’n groot sterkpunt vir die projek van 2020, aangesien die projekspan daarin geslaag het om verhoudinge met skole te versterk, asook kommunikasiekanale oop te hou. Die projekspan het die eerste helfte van die jaar gebruik om die huidige formaat van die boek te verander en te omskep in ’n selfgerigte boek ondersteun deur addisionele materiaal (webblad, YouTube-kanaal, fisiese en elektroniese hulpbronne). Gegewe die implementering van verskeie inperkingsvlakke is die aangepaste intervensie eers in Oktober 2020 geïmplementeer. Al agt skole het deelgeneem aan die gewysigde intervensie-aanbieding. In die eerste week van Oktober is 1 684 (760 Engels en 924 Afrikaans) beroepsvoorligtingsboeke by die onderskeie skole afgelewer. As deel van die beplanning, moes hierdie inhoud gedurende die Lewensoriënteringlesse/periodes by elke skool bespreek word, afhangend van die skool se kurrikulum. Elke skool het self besluit hoe hulle die intervensie sou implementeer. Die Lewensoriënteringonderwysers was egter bekend met die materiaal asook die nuwe formaat van die boeke. Cloetesville Sekondêre Hoërskool het byvoorbeeld ’n beroepsvoorligtingsdag gereël vir alle graad 9-leerders en het ’n projekverteenwoordiger genooi om ’n aanbieding oor die aangepaste intervensie met die leerders te kom deel, asook te verduidelik hoe die boekie gebruik moes word, ensovoorts. Ten spyte van verskeie uitdagings is die graad 9-beroepsvoorligtingsprojek aangepas en in agt skole geïmplementeer, waar bykans 1 700 skoolleerders deur die inisiatief geraak is.
6.4 Aanpassing van die graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie na afloop van COVID-19
Na afloop van COVID-19, is die projek vir 2021 aangepas, deurdat ’n nuwe hoërskool (Delft Hoërskool) aangesluit het by die bestaande groep skole; daar was dus nou nege deelnemende skole. Die selfgerigte werksboek is verder verfyn na gelang van insette van leerders, Lewensoriënteringonderwysers en die projekspan; daarmee saam is die isiXhosa-weergawe van die werksboek ook beskikbaar gestel. Die webblad asook die YouTube-kanale is bygewerk en ’n opleidingsessie met al die Lewensoriënteringonderwysers is gefasiliteer, waartydens hulle deur die boekie gewerk het, asook addisionele hulpbronne ontvang het. Die doel van hierdie sessie was om te verseker dat onderwysers genoegsame kennis dra van die projek om suksesvolle integrasie met die bestaande kurrikulum te verseker. Onderwysers het ’n fasiliteerdergids, ’n selfgerigte boek, programevaluasievorms asook ’n A0 grootte-beroepsvoorligtingsplakkaat en pen ontvang. Elke graad 9-leerder het ’n werksboek, ’n pen en kospakkie ontvang. Die voorraad is by die skole afgelaai waarna ’n halfuurlange oriëntasiesessie oor die boekie en watter toegang tot addisionele bronne ook al beskikbaar was met die leerders gehou is. Hierdie sessie is gefasiliteer deur die projekkoördineerder, ondersteun deur nagraadse studente in Sielkunde en Bedryfsielkunde van die Universiteit Stellenbosch. Addisioneel tot hierdie aanbieding, is daar ook ’n WhatsApp-hulplyn beskikbaar gestel waar skoolleerders enige vrae met betrekking tot beroepsvoorligting aan die projekspan kon stel.
In 2022 is daar teruggekeer na groepsgebaseerde in-persoon-werkswinkels wat deur studente by die onderskeie skole aangebied is. Die opgeleide studente het stelselmatig saam met die leerders deur die selfgerigte werksboek gewerk. Ter ondersteuning, het Lewensoriënteringonderwysers ook hierdie sessies bygewoon. Gedurende 2022 het 2 110 leerders hierdie intervensie ontvang. Tabel 1 dui die verspreiding van leerders aan wat aan die sessies deelgeneem het.
Tabel 1. Deelname van leerders aan die graad 9-intervensieprogram in 2022
Hoërskool | Aantal leerders wat werkswinkel bygewoon het |
Groendal | 279 |
Franschhoek | 66 |
Cloetesville | 337 |
Delft | 347 |
Kayamandi | 281 |
Kylemore | 220 |
Makapula | 208 |
Rosendaal | 236 |
Stellenzicht | 134 |
Totaal | 2 110 |
6.5 Onderwysers se terugvoer oor die aangepaste intervensie
Onderwysers se terugvoer oor die aangepaste graad 9-beroepsvoorligtingsintervensie (te wyte aan die wêreldwye pandemie tot ’n selfgerigte formaat) wat sedert 2020 by nege hulpbronbeperkte Suid-Afrikaanse sekondêre skole aangebied is, was belangrik vir verbeterings van die intervensie asook die suksesvolle implementering. Die meerderheid onderwysers het saamgestem dat graad 9-leerders die selfgerigte beroepsvoorligtingboekie geniet het as ’n voldoende plaasvervanger vir die vorige weergawe wat hoofsaaklik in ’n kontakgebaseerde formaat aangebied is (Van Schalkwyk e.a. 2022). Hierdie positiewe (kwantitatiewe) bevinding is bevestig deur die onderwysers se tevredenheid met die boekie se inhoud (kwalitatiewe bevindings) as waardevolle aanvulling tot die Lewensoriënteringkurrikulum (Van Schalkwyk e.a. 2022). Onderwysers se positiewe evaluering van die selfgerigte boekie het die volgende aspekte belig: Die kleurvolle benadering van die selfgerigte boekie met gestruktureerde aktiwiteite het leerders se behoefte aan vakkeuses en beroepsvoorligting onder moeilike omstandighede aangespreek (inperkings tydens die pandemie 2020–2021); en tweedens is leerders voorsien van ’n stel hulpbronne wat hulle gehelp het om 1) loopbaanbelangstellings te verken, 2) die kurrikulum-voorgeskrewe Lewensoriënteringtaak te voltooi, en 3) skoolvakke vir die finale fase van hul hoërskooljare op ’n strukturele basis te kies. In samevatting: Die onderwysers het die waarde van die selfgerigte beroepsvoorligtingsboekie onderskryf omdat hierdie formaat bygedra het tot die uitbouing van leerders se agentskap en besluitnemingsvermoë (Briska en Dislere 2018; De Bruin en Cornelius 2014).
Hierdie waardevolle bydraes is aangevul deur onderwysers se ervaringswysheid rakende die praktiese implikasies en veral die hindernisse van kontekstuele uitdagings, soos sekere leerders se beperkte toegang tot aanlyn /internetdienste. Verder het onderwysers ook aanbeveel dat die selfgerigte boekie, hulpbronne en kontaksessies in die toekoms as ’n hibriede weergawe gebruik word vir die beste benutting deur leerders verbonde aan hulpbronbeperkte skole (Van Schalkwyk e.a. 2022).
7. Doel van die studie
Die doel van hierdie navorsing was om deur die gebruik van ’n gemengdemetode-navorsingsontwerp die posisie van beroepsvoorligting in die Suid-Afrikaanse konteks in die Wes-Kaap (8/9 hulpbronbeperkte hoërskole) te ondersoek.
8. Metodologie
8.1 Studie-ontwerp
Hierdie studie het gebruik gemaak van ’n deursnee-, gemengdemetode-navorsingsontwerp. ’n Opname-ontwerp is aangewend vir die kwantitatiewe komponent van die studie om data oor die intervensie te verkry. Daarna is ’n deduktiewe kwalitatiewe opname-ontwerp aangewend om diepgaande temas te ontlok oor die uitvoerbaarheid- en aanvaarbaarheidsdata van die intervensie.
8.2 Studieligging
Hierdie studie is in ses lae-inkomstegemeenskappe in die Wes-Kaap uitgevoer. Die gemeenskappe word gekenmerk deur hoë vlakke van armoede en werkloosheid, en gepaardgaande gevolge soos hoë skoolverlatergetalle. Skole in hierdie gemeenskappe het dikwels minimale hulpbronne en ’n beperkte aantal onderwysers, met beperkte toegang tot dienste en ondersteuning vir beroepsvoorligting (Maree 2010).
8.3 Steekproef
Die deelnemers aan die studie is deur middel van gemaksteekproefneming gewerf. Projeklede het die skoolhoofde by die deelnemende skole genader om alle graad 9-leerders uit te nooi om aan die studie deel te neem. Die leerders het pamflette ontvang wat die inligting oor die studie verskaf het. Leerders wat belangstelling getoon het en ouertoestemmingsvorms verskaf het om deel te neem is by die studie ingesluit. Tussen 2021 en 2022 is die intervensie aan 4 310 graad 9-leerders regoor die agt hoërskole gelewer, en ’n substeekproef van n = 1 471 deelnemers het terugvoer oor die intervensie verskaf. Hierdie submonster vorm die eenheid van analise in hierdie studie, en word gerapporteer vir elke jaar van implementering (d.w.s. 2021 en 2022). Die gemiddelde ouderdom van die steekproef, wat tussen 13 en 18 jaar gewissel het, was 15,35 jaar (SD = 0,788). Die meeste van die deelnemers was vroulik (n = 768; 52,2%), met 132 leerders (8,9%) wat nie hul geslag aandui het nie. Die meerderheid van die deelnemers het Afrikaans as hul huistaal aangedui (49,1%), met 114 (7,7%) Engelssprekende deelnemers en 478 (31,5%) isiXhosasprekende deelnemers. Altesaam 147 (9,9%) deelnemers het nie hul huistaal aangedui nie.
8.4 Data-insameling
Data is na die voltooiing van die intervensie ingesamel deur die gebruik van ’n papier-en-potlood- semi-kwantitatiewe evalueringsvorm. Die evalueringsvorm is spesifiek vir die doeleindes van hierdie studie ontwikkel. Die vorm bestaan uit 10 vrae oor deelnemers se ervaring van die intervensie. Antwoorde word gegee op ’n vyfpunt-Likert-skaal met 1 (stem nie saam nie) tot 5 (stem sterk saam) graderingskategorieë, byvoorbeeld: “Die voltooiing van die boekie was ’n interessante oefening.” Die items wat die bruikbaarheid van die intervensie meet is saamgevoeg tot ’n totale telling. Die totale telling wissel tussen 10 en 50, en word op ’n kontinuum geïnterpreteer, met hoër tellings wat gunstiger ervarings aandui. Daarbenewens is deelnemers gevra om agt vrae oor die impak van die intervensie op hul loopbaanparaatheid op ’n soortgelyke Likert-skaal te beoordeel, vir stellings soos byvoorbeeld: “Ek glo dat ek die loopbaandoelwitte wat ek vir myself gestel het, kan bereik.” Die items op hierdie subskaal bepaal die impak van die intervensie op loopbaangereedheid in ’n totale telling. Die totale telling wissel tussen 8 en 40, en is op ’n kontinuum geïnterpreteer, met hoër tellings wat ’n groter impak op loopbaangereedheid aandui. Die evaluasievorm het ’n betroubaarheidstelling van ,773 behaal (Cronbach se Alpha = ,773). Deelnemers is ook gevra om vyf oop vrae te beantwoord wat verband hou met hul evaluering van die intervensie-inhoud en deelname aan die intervensie, byvoorbeeld: “Is daar iets wat jy graag sou wou weet, maar wat nie tans deel van die boekie is nie?”
8.5 Data-analise
Die papier-en-potlooddata is dubbel ingevoer in Microsoft Excel, ’n sagtewareprogram wat gebruik word om getalle en data te organiseer en formules en funksies uit te voer. Die data is ook ingevoer in die Statistiese Pakket vir die Sosiale Wetenskappe (SPSS) Weergawe 27, vir die skoonmaak van die data. Die skoonmaak van die data het die volgende behels: Elke geval van ingevoerde data is nagesien om enige data-invoerfoute en/of teenstrydighede te identifiseer en hierdie foute reg te stel voor data-analise. Hierna is elke maatstaf van die evalueringsvorm deur frekwensie-ontledings en beskrywende statistieke ontleed om deelnemers se sistematiese terugvoer oor die intervensie te bepaal. Hierdie response is daarna saamgevat in ’n totale telling om die uitvoerbaarheid en aanvaarbaarheid van die intervensie te bepaal. Vir die kwalitatiewe komponent is die data (dit wil sê geskrewe antwoorde op oop vrae) woordeliks in ATLAS.ti ingevoer vir ontleding. Die datastel is verken deur ’n kombinasie van beskrywende en waardekodering te gebruik om ’n begrip van die aard van die data te verkry. Daarna is reël-vir-reël-kodering toegepas om die nuanses, gemeenskaplikhede en eienaardighede binne die datastel te herken. Laastens is ’n tematiese analitiese benadering toegepas om herhalende temas en subtemas te identifiseer (Clarke en Braun 2013). Om die betroubaarheid van die kwalitatiewe data te verseker, het twee outeurs (SR en FvdB) 20% van die data saam geanaliseer om konsensus ten opsigte van kodering te bereik.
8.6 Etiese aangeleenthede
Sedert die ontstaan van die projek in 2019, is daar jaarliks aansoek gedoen om etiekgoedkeuring van die Universiteit se Navorsingsetiekkomitee (IPSY-22013) en tweedens van die Wes-Kaapse Onderwysdepartement se Navorsingskantoor (20180301-9937). Naas hierdie verkreë toestemming het elkeen van die deelnemende skole se skoolhoofde ook goedgunstige toestemming vir die studie gegee. Ingeligte toestemming is ook van elke deelnemer verkry en die volgende sake is beklemtoon, naamlik dat hul deelname vrywillig was, en dat hulle op enige stadium aan die studie kon onttrek sonder enige negatiewe gevolge. Daarbenewens is die deelnemers verseker dat die vertroulikheid van hul identiteit en antwoorde gerespekteer en beskerm sal word.
9. Resultate
9.1 Kwantitatiewe resultate
Ons het gunstige terugvoering ontvang oor die deelnemers (graad 9-leerders) se ervaring met die voltooiing van die selfgerigte beroepsvoorligtingsboekie. In 2021 het die gemiddelde tellings op deelnemers se ervaring om die boekie te voltooi gewissel tussen 10,00 en 39,00. ’n Saamgestelde gemiddelde telling van 29,12 (uit 40) is gerapporteer, wat by die 72ste persentiel aangeteken het, en hoofsaaklik positiewe ervarings met die voltooiing van die selfgerigte boekie aandui. In 2022 was daar ’n verbetering met die gemiddelde tellings wat gewissel het tussen 4,00 en 20,00. Ons het ’n saamgestelde gemiddelde telling van 31,14 (uit 40) gekry, wat by die 78ste persentiel aangeteken het. Soortgelyk aan die vorige jaar, het 2022 se data ook positiewe ervarings met die voltooiing van die selfgerigte boekie aangedui.
Verder is daar onbepaalde terugvoering gekry oor die gebruik van die aanvullende aanlyn materiaal. In 2021 het die gemiddelde tellings vir die bruikbaarheid van die aanlyn materiaal gewissel tussen 1,00 en 12,00, met ’n saamgestelde gemiddeld van 7,14 (uit 12). Hierdie gemiddeld het in die 59ste persentiel aangeteken. Ons het soortgelyke terugvoering in 2022 gekry. Die gemiddelde tellings vir die bruikbaarheid van die aanlyn materiaal het ook tussen 1,00 en 12,00 gewissel, met ’n saamgestelde gemiddeld van 7,05 (uit 12). Hierdie gemiddeld het in die 58ste persentiel aangeteken. Vir beide 2021 en 2022, dui hierdie resultate daarop dat effens meer deelnemers die aanlyn hulpbronne as bruikbaar ervaar het.
Die deelnemers het gunstige terugvoering verskaf oor die waargenome impak van die selfgerigte boekie op hul beroepsgereedheid. In 2021 het die gemiddelde tellings van die impak op beroepsgereedheid gewissel tussen 2,00 en 20,00, met ’n saamgestelde gemiddelde telling van 15,13 (uit 20). Hierdie gemiddeld het by die 75ste persentiel aangeteken, wat aandui dat deelnemers ’n positiewe impak van die selfgerigte boekie op hul beroepsgereedheid waargeneem het. In 2022 het ons ook gunstige terugvoering gekry, met die gemiddelde tellings wat tussen 1,00 en 20,00 gewissel het. Ons het ’n saamgestelde gemiddelde telling van 15,26 (uit 20) gekry, wat by die 76ste persentiel aanteken. Soortgelyk aan die vorige jaar, het 2022 se data ook ’n waargenome positiewe impak op beroepsgereedheid aangedui.
Benewens die kwantitatiewe terugvoering, het ons ook kwalitatiewe terugvoering oor deelnemers se ervaring met die intervensie verkry. Data-analise van die oop vrae vir beide 2021 en 2022 is gedoen en drie temas is geïdentifiseer.
9.2 Kwalitatiewe resultate
9.2.1 Selfverkenning
Die meerderheid van die deelnemers het aangedui dat die intervensie ’n geleentheid vir selfverkenning geskep het. Deelnemers het die beduidende impak met betrekking tot die aktiwiteite van die intervensie aangedui, soos dat die persoonlikheidstoetse tot verbeterde selfkennis gelei het en dat blootstelling aan verskillende loopbaanopsies en studierigtings vir hulle nuwe opsies vir hul toekoms gebied het. Een leerder het vertel dat die selfgerigte boekie gehelp het om “uit te vind watter tipe mense ek is deur te sien of ek introvert of ekstrovert is. Dit was interessant om nuwe dinge oor myself te leer wat ek nog nie geweet het nie”. ’n Ander deelnemer het die volgende verwoord: “My gunsteling deel was die beurs- en universiteit inligting, want dit stel jou reg vir jou toekoms, en dis maklik en nie oorweldigend nie. Tesame met jou persoonlikheid verken om dieper te delwe in jou beroep.”
9.2.2 Voorgestelde verbeteringe: spesifieke beroepsvoorligting
’n Tweede tema wat uit die data na vore gekom het was leerders se behoefte aan spesifieke beroepsvoorligting. Die deelnemers het aangedui dat die selfgerigte boekie behulpsaam was om hulself en verskillende loopbaanopsies te verken, maar hulle het steeds ondersteuning gesoek om spesifieke besluite oor hul vakkeuses op skool en toekomstige loopbane te maak. Een leerder het gedeel dat sy “graag ondersteuning van ’n ouer persoon wil kry om my te help om wyse besluite oor my beroep te maak, en vir my leiding te gee tot ek kan word wat ek eendag wil wees”. Nog ’n leerder het geskryf hy “soek ondersteuning om iemand te kan vra om my te help ’n universiteit te vind waar ek kan gaan swot”. Die volgende stelling som hierdie voorgestelde verbetering op: “Die boekie was great om vir ons baie inligting te gee, maar ek is nou onseker wat om met hierdie inligting te maak. Ek sal graag met iemand wil praat om my rigting te gee.”
9.2.3 Hindernisse tot aanlyn hulpbronne
Die data het aangedui dat sekere deelnemers gesukkel het om toegang tot die aanlyn hulpbronne te verkry. Die grootste hindernis was leerders se gebrek aan internet-toegang, terwyl ’n klein minderheid van die leerders nie toegang tot selfone of rekenaars gehad het om die bronne te raadpleeg nie. Een leerder het die projekspan gemaan: “Ek dink die departement moet vir ons skoolkinders verniet data gee of wifi sodat ons almal toegang kan het” terwyl ’n ander leerder gedeel het: “Ek voel dat nie al my vriende het die voorreg gehad om aanlyn te gaan nie – so ’n voorreg sal dit makliker maak dat almal gehelp kan word.” Die volgende voorstel is gemaak om hierdie hindernis aan te spreek: “Julle moet ’n data-free app ontwikkel sodat ons die inligting en app kan besoek sonder om data kostes te dra en videos ook verniet is.”
10. Bespreking
Hierdie gemengdemetode-studie het die impak van ’n beroepsvoorligtingsintervensie op graad 9-leerders in hoërskole met beperkte hulpbronne in Suid-Afrika gedurende 2021 en 2022, ’n post-COVID-19-pandemietydperk, ondersoek.
10.1 Positiewe impak van die beroepsvoorligtingsintervensie
Die intervensie, hoofsaaklik deur die verspreiding van ’n selfgerigte beroepsvoorligtingsboekie, het ’n oorwegend positiewe impak op graad 9-leerders in beperktehulpbronskole getoon. Leerders het verhoogde beroepsgereedheid en selfverkenning getoon, wat gelei het tot verbeterde selfkennis en bewustheid van potensiële loopbaan- en studierigtings. Dit strook met vorige navorsing wat die noodsaaklikheid van beroepsbesluitnemingsgereedheid onder adolessente beklemtoon (Rabie e.a. 2020).
10.2 Ontoereikendheid van huidige opvoedkundige hulpbronne
Ten spyte van die positiewe uitkomste het die studie beduidende leemtes in die bestaande opvoedkundige raamwerk aan die lig gebring. Die Lewensoriënteringkurrikulum, wat deur die Nasionale Kurrikulumbeleidsverklaring opdrag gegee word, skiet tekort in die verskaffing van voldoende beroepsvoorligting vir leerders in skole met gebrekkige hulpbronne. Hierdie bevinding is krities in die lig van globale tendense wat die behoefte aan gestruktureerde beroepsvoorligtingsdienste beklemtoon, wat selfs meer dringend is in die Suid-Afrikaanse konteks as gevolg van die beperkte beskikbaarheid van hierdie dienste in openbare skole (Jäckel-Visser e.a. 2021).
10.3 Hindernisse vir toegang tot aanlyn hulpbronne
’n Beduidende uitdaging wat geïdentifiseer is, was die leerders se beperkte toegang tot die internet en digitale toestelle, wat hul vermoë belemmer het om aanlyn beroepsvoorligtingshulpbronne te raadpleeg. Hierdie hindernis vererger die bestaande onderwysongelykhede en beklemtoon die dringende behoefte aan inklusiewe strategieë wat die digitale kloof binne die konteks van beroepsvoorligting aanspreek (Maketekete 2022).
Die studie se bevindinge belig die deurslaggewende rol van beroepsvoorligting in die ondersteuning van adolessente se opvoedkundige en beroepsontwikkeling, veral in lae-inkomstegemeenskappe. Die graad 9-leerders en Lewensoriënteringonderwysers se positiewe terugvoering oor die intervensie beklemtoon die vraag na sulke leiding; die uitdagings van onvoldoende bestaande hulpbronne en hindernisse tot aanlyn toegang bied egter aansienlike struikelblokke.
Die kwalitatiewe insigte in die bruikbaarheid van die beroepsvoorligtingsboekie dui daarop dat hoewel selfgerigte hulpbronne waardevol is, die behoefte aan direkte, persoonlike betrokkenheid en gesprekke met kundige individue van deurslaggewende belang is. Dit beklemtoon die belangrikheid van ’n holistiese benadering tot beroepsvoorligting wat selfverkenningshulpmiddels kombineer met toeganklike, persoonlike ondersteuning, aangevul met die beskikbaarheid van en toegang tot aanlyn hulpbronne.
10.4 Aanbevelings vir toekomstige navorsing
Hierdie studie dra by tot die begrip van beroepsvoorligtingsbehoeftes onder graad 9-leerders in Suid-Afrikaanse skole met beperkte hulpbronne. Dit vra ’n veelsydige benadering tot beroepsvoorligting wat aanlyn en persoonlike hulpbronne integreer, die digitale kloof aanspreek en die beskikbaarheid van kundige voorligtingspersoneel verseker. Toekomstige navorsing moet daarop fokus om hibriede beroepsvoorligtingsintervensies te verfyn wat alle leerders effektief kan bereik en ondersteun, ongeag hul sosio-ekonomiese status.
Verder is die aanspreek van die sistemiese uitdagings binne die Suid-Afrikaanse onderwysstelsel, soos oorvol klaskamers, onvoldoende onderwysersopleiding en hoë skoolverlatersgetalle, noodsaaklik om ’n omgewing te skep waar beroepsvoorligtingsintervensies die meeste impak kan hê. Die ondersoek na die langtermynuitkomste van hierdie intervensies ten opsigte van leerders se akademiese en beroepsrigtings sal ook waardevolle insigte in hul doeltreffendheid en areas vir verbetering verskaf.
11. Gevolgtrekking
Die studie oor beroepsvoorligting vir adolessente leerders in Suid-Afrika, wat uitgevoer is in ’n land wat byna drie dekades later steeds met die kompleksiteite van sy demokratiese oorgang worstel, het waardevolle insigte gelewer. Ten spyte van die oopmaak van opvoedkundige geleenthede na apartheid, kom ’n beduidende deel van hoërskoolleerders steeds toegang tot deurslaggewende opvoedkundige hulpbronne en dienste kort. Die negatiewe effek van hierdie gaping in hul vermoë om ingeligte besluite rakende hul toekomstige loopbane te neem is duidelik. Die navorsing wat daarop gemik is om ’n beroepsvoorligtingsintervensie vir graad 9-leerders te implementeer, wat hul vakkeuseproses vir die slotfase van hoërskool vergemaklik, het verskeie sleutelbevindinge aan die lig gebring.
Deelnemers het aansienlike voordele gerapporteer uit hul betrokkenheid by verskeie aktiwiteite, sowel as uit die gebruik van ’n selfgerigte handleiding saam met ooreenstemmende aanlyn hulpbronne. Hierdie bronne was instrumenteel in hul besluitnemingsprosesse. Die mengsel van kwalitatiewe en kwantitatiewe terugvoer het die positiewe impak van hierdie hulpbronne op lewensbelangrike komponente van loopbaanvolwassenheid beklemtoon. Dit sluit verbeterings in ten opsigte van selfkennis en bewustheid, die belyning van persoonlike belange met loopbaanaspirasies en die verkenning van verskeie akademiese weë.
Terwyl die hulpbronne as waardevol erken is, is dit opmerklik dat leerders die noodsaaklikheid van direkte/persoonlike gesprekke met opvoeders en programfasiliteerders beklemtoon het. Hierdie behoefte onderstreep die belangrikheid daarvan om die verskafte materiaal en aktiwiteite binne hul spesifieke lewensituasies te kontekstualiseer. Alhoewel die verhoogde vraag na persoonlike besprekings deels kan spruit uit die isolasie wat tydens die COVID-19-pandemie ervaar is, versterk bestaande literatuur die belangrikheid van interaktiewe en betrokke leeromgewings vir beroepsvoorligting (Maree 2019; Rabie e.a. 2020).
In die lig van die ontwikkelende dinamika van die globale werksomgewing, onderstreep deur vinnige tegnologiese vooruitgang en die aanvang van die vierde industriële revolusie, is dit noodsaaklik dat skole voldoende toegerus sal wees. Dit sluit in die versekering van toegang tot digitale platforms wat leerders se loopbaanontwikkelingsvaardighede kan verbeter. Die vestiging van openbare/private vennootskappe word voorgestel as ’n lewensvatbare benadering om die ongelykheid in hulpbrontoewysing aan te spreek. Verder moet loopbaanbestuurstrategieë vir adolessente ontwerp word om hul tegnologiese vaardigheid te verbeter (Fergusson en Yeates 2021); ’n proaktiewe en aanpasbare ingesteldheid te bevorder (Savickas 1999); en veerkragtigheid te bou om die onsekerhede van die moderne arbeidsmark te navigeer (Maree 2019; Savickas e.a. 2009).
Die bevindinge van hierdie studie beklemtoon die kritieke rol van omvattende beroepsvoorligtingsprogramme wat nie net aan leerders die nodige toerusting vir loopbaanbeplanning verskaf nie, maar ook hierdie prosesse in die breër onderwysraamwerk integreer om ’n meer inklusiewe en effektiewe benadering te verseker.
Verder, om heersende strukturele sosio-ekonomiese ongelykhede in die onderwys en in die verskaffing van basiese hulpbronne en dienste aan te spreek, is nasionale onderwysbeleidshervormings nodig om te verseker dat beroepsvoorligting en -berading as kernfunksies van sekondêre onderwys herposisioneer word. Om betrokke te raak by hierdie maatskaplikegeregtigheidsimperatief, is om “verleentheid” te omskep in “geleentheid” vir Suid-Afrika se toekomstige geslagte.
Bibliografie
Akhurst, J. en N. Mkhize. 2006. Career education in South Africa. In Stead en Watson (reds.) 2006.
Albien, A.J. 2018. A mixed methods analysis of black adolescents’ vocational identity status and career adaptability competencies in a South African township. Stellenbosch: Universiteit Stellenbosch.
Albien, A.J. en A.V. Naidoo. 2018. Barriers and enablers for career development among marginalized South African youth. In Cohen-Scali, Rossier en Nota (reds.) 2018.
Alexander, D., J. Seabi en D. Bischof. 2010. Efficacy of a post-modern group career assessment intervention of disadvantaged high school learners. Journal of Psychology in Africa, 20:497–500.
Blustein, D.L. 2013. The psychology of working: A new perspective for career development, counseling, and public policy. New York, NY: Oxford University Press.
Blustein, D.L., A.C. Kenna, N. Gill en J.E. Devoy. 2008. The psychology of working: A new framework for counseling practice and public policy. The Career Development Quarterly, 56:294–308.
Briska, L. en V. Dislere. 2018. Guidance model for promoting self-directed career decision-making by secondary school students. Rural Environment. Education. Personality, 11:344–53. https://doi.org/10.22616/REEP.2018.042.
Brown, S.D. en R.W. Lent (reds.). 2005. Career development and counseling: Putting theory and research to work. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
Claes, R. en S.A. Ruiz-Quintanilla. 1998. Influences of early career experiences, occupational group, and national culture on proactive career behavior. Journal of Vocational Behavior, 52(3):357–78.
Clarke, V. en V. Braun. 2013. Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26:120–3.
Cohen-Scali, V.R., J. Rossier en L. Nota (reds.). 2018. New perspectives on career counseling and guidance in Europe: Building careers in changing and diverse societies. Cham: Springer.
Cosser, M. en J. du Toit. 2002. From school to higher education? Factors affecting the choices of grade 12 learners. Kaapstad: HSRC Publishers.
Da Silva, F.F., V. Paiva en M.A. Ribeiro. 2016. Career construction and reduction of psychosocial vulnerability: Intercultural career guidance based on Southern epistemologies. Journal of the National Institute for Career Education and Counselling, 36:46–3.
De Bruin, K. en E. Cornelius. 2014. Self-directed learning and career. Acta Academica, 43:214–35.
Fergusson, R. en N. Yeates. 2021. Global youth unemployment: History, governance and policy. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Fickling, M. 2015. Career counselors’ perspectives on social justice advocacy. Greensboro, NC: University of North Carolina.
Gottfredson, L.S. 2005. Applying Gottfredson’s theory of circumscription and compromise in career guidance and counseling. In Brown en Lent (reds.) 2005.
Habermas, J.R. en J.J. Shapiro. 1971. Knowledge and human interests. Boston, MA: Beacon Press.
Hartung, P.J. 2011. Barrier or benefit? Emotion in life-career design. Journal of Career Assessment, 19:296–305.
Hartung, P.J., E.J. Porfeli en F.W. Vondracek. 2005. Child vocational development: A review and reconsideration. Journal of Vocational Behavior, 66:385–419.
Hartung, P.J., M. Savickas en W.B. Walsh (reds.). 2015. APA handbook of career intervention. 1ste uitgawe. Washington, DC: American Psychological Association.
Hirschi, A., S.G. Niles en P. Akos. 2011. Engagement in adolescent career preparation: Social support, personality and the development of choice decidedness and congruence. Journal of Adolescence, 34:173–82.
Jäckel-Visser, M., S. Rabie, A.V. Naidoo, I. van Schalkwyk, F.J. van den Berg en C. Streicher. 2021. Developing a self-directed career guidance intervention for South African high school learners amidst severe COVID-19 restrictions. African Journal of Career Development, 3:1–8.
Lamb, S. 2011. School dropout and completion: An international perspective. In Lamb, Markussen, Teese, Sandberg en Polesel (reds.) 2011.
Lamb, S., E. Markussen, R. Teese, N. Sandberg en J. Polesel (reds.). 2011. School dropout and completion: International comparative studies in theory and policy. Dordrecht: Springer.
Lee, C.C. (red.). 2007. Counseling for social justice. 2de uitgawe. Alexandria, VA: American Counseling Association.
Lee, C.C. en C. Hipolito-Delgado. 2007. Counselors as agents of social justice. In Lee (red.) 2007.
Leong, F.T.L. en A. Barak (reds.). 2001. Contemporary models in vocational psychology: A volume in honor of Samuel H. Osipow. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Maketekete, T.K. 2022. An exploration of secondary school learners’ career-related needs: Perspectives from grade 9 learners and teachers in three low-income communities in Soweto. MA-verhandeling, Universiteit Stellenbosch.
Maree, J.G. 2006. Current issues in South African career counselling and availability of teachers in science and technology. Psychological Reports, 98:151.
—. 2010. Brief overview of the advancement of postmodern approaches to career counseling. Journal of Psychology in Africa, 20:361–7.
—. 2018. Advancing career counselling research and practice using a novel quantitative qualitative approach to elicit clients’ advice from within. South African Journal of Higher Education, 32:149–70.
—. 2019. Group career construction counselling: A mixed-methods intervention study with high school students. The Career Development Quarterly, 67:47–61.
Maree, J.G. (red.). 2019. Handbook of innovative career counselling. Cham: Springer.
Maree, J.G. en G. Beck. 2004. Using various approaches in career counselling for traditionally disadvantaged (and other) learners: Some limitations of a new frontier. South African Journal of Education, 24:80–7.
Maree, J.G., A.V. Cook en L. Fletcher. 2018. Assessment of the value of group-based counselling for career construction. International Journal of Adolescence and Youth, 23:118–32.
Maree, J.G. en J.M. Molepo. 2004. Facilitating post-modern career counselling in the Limpopo province of South Africa: A rocky ride to hope. Australian Journal of Career Development, 13:47–54.
Miles, J. en A.V. Naidoo. 2017. The impact of a career intervention programme on South African Grade 11 learners’ career decision-making self-efficacy. South African Journal of Psychology, 47:209–21.
Munje, P. en T. Jita 2020. The impact of the lack of ICT resources on teaching and learning in selected South African primary schools. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 19(7):263–79. https://doi.org/10.26803/ijlter.19.7.15.
Naidoo, A.V., T.B. Pretorius en L. Nicholas. 2017. The emergence of career psychology in South Africa: A socio-historical perspective. In Stead en Watson (reds.) 2017.
Naidoo, A.V., M. Visser, M. de Wet, S. Rabie, I. van Schalkwyk, M. Boonzaier, G. de Bruin, L. Shirley en C. Venter. 2019. A group-based career guidance intervention for South African high school learners from low-income communities. In Maree (red.) 2019.
Parliamentary Monitoring Group (PMG). 2023. Learner dropouts in the system (statistics, trends, tracking and tracing); BELA bill: proposal for improved public hearings; DBE budget: Committee report; with Minister. PMG, 17 April 2023. https://pmg.org.za/committee-meeting/36688 (30 September 2024 geraadpleeg).
Pyle, K.R. 1986. Group career counseling: Principles and practices. Ann Arbor, MI: ERIC Counseling and Personnel Services Clearinghouse, School of Education, University of Michigan.
Pyle, K.R. en S.C.W. Hayden. 2015. Group career counseling: Practices and principles. Broken Arrow, OK: National Career Development Association.
Rabie, S., M. Visser, A. Naidoo, F. van den Berg en B. Morgan. 2020. Beyond the individual: A group-based career development intervention implemented in resource-constrained schools in South Africa. The Journal for Specialists in Group Work, 46:48–61.
Rehfuss, M.C. 2009. The future career autobiography: A narrative measure of career intervention effectiveness. The Career Development Quarterly, 58:82–90.
Savickas, M.L. 1999. The transition from school to work: A developmental perspective. The Career Development Quarterly, 47:326–36.
—. 2001. Toward a comprehensive theory of career development: Disposition, concerns and narratives. In Leong en Barak (reds.) 2001.
—. 2012. Life design: A paradigm for career intervention in the 21st century. Journal of Counseling and Development, 90:13–9.
—. 2015. Career counseling paradigms: Guiding, developing, and designing. In Hartung, Savickas en Walsh (reds.) 2015.
Savickas, M.L., L. Nota, J. Rossier, J.-P. Dauwalder, M.E. Duarte, J. Guichard, S. Soresi, R. van Esbroeck en A.E. van Vianen. 2009. Life designing: A paradigm for career construction in the 21st century. Journal of Vocational Behavior, 75:39–250. http://dx.doi.org/10.1016/j.jvb.2009.04.004.
Sigenu, Z. 2023. The role of career guidance in young people’s futures. HSRC Review, 21(2):26–7. http://hdl.handle.net/20.500.11910/21554.
Statistics South Africa. 2021. Quarterly labour force survey (quarter 2). https://www.statssa.gov.za/publications/P0211/P02112ndQuarter2021.pdf (30 September 2024 geraadpleeg).
—. 2024. https://www.statssa.gov.za/?page_id=1859 (30 September 2024 geraadpleeg).
Stead, G.B. en M.B. Watson. 1998. Career research in South Africa: Challenges for the future. Journal of Vocational Behavior, 52:289–99.
—. 2006. Indigenisation of career psychology in South Africa. In Stead en Watson (reds.) 2006.
Stead, G.B. en M.B. Watson (reds.). 2006. Career psychology in the South African context. 2de uitgawe. Pretoria: Van Schaik.
—. 2017. Career psychology in the South African context. 3de uitgawe. Pretoria: Van Schaik.
Sultana, R.G. 2017. Anchoring career guidance in the Mediterranean? In search of southern perspectives. In Sultana (red.) 2017.
Sultana, R.G. (red.). 2017. Career guidance and livelihood planning across the Mediterranean. Rotterdam: Sense Uitgewers.
Toporek, R.L., J.A. Lewis en H.C. Crethar. 2009. Promoting systemic change through the ACA advocacy competencies. Journal of Counseling and Development, 87:260–8.
Van Schalkwyk, I., C. Streicher, A.V. Naidoo, S. Rabie, M. Jäckel-Visser en F. van den Berg. 2022. Teacher evaluation of a self-directed career guidance intervention for South African secondary school learners amidst severe COVID-19 restrictions. Frontiers in Psychology, 13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.854748.
Venter, C. 2018. Perceived career barriers among Grade 9 secondary school learners in a South African disadvantaged community: A qualitative study. Stellenbosch: Stellenbosch University.
Walters, S., A. Watts en P. Flederman. 2009. Navigating the National Qualifications Framework (NQF): The role of career guidance. South African Journal of Higher Education, 23:561–74.
Watts, A.G. 1980. Careers guidance under apartheid. International Journal for the Advancement of Counselling, 3:3–27.
Watts, A.G. en R.G. Sultana. 2004. Career guidance policies in 37 countries: Contrasts and common themes. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 4:105–22.
Wes-Kaapse Taalkomitee-verslag. 2021–2022. www.westerncape.gov.za.
- Hierdie artikel se fokusprent is aangepas uit die foto deur James Wheeler en is verkry op Pexels.
LitNet Akademies (ISSN 1995-5928) is geakkrediteer deur die Departement van Hoër Onderwys en Opleiding (DHET) en vorm deel van die Suid-Afrikaanse lys van goedgekeurde vaktydskrifte (South African list of approved journals). Hierdie artikel is portuurbeoordeel en kan kwalifiseer vir subsidie deur die Departement van Hoër Onderwys en Opleiding. |