Litnet

Cape Malay Afrikaans is ’n mengelmoes van creativity, comedy, liefde, history en spirituality. Om Malay Afrikaans te ve’staan issie eintlik ’n kop-dingie. It’s a very here and now thing, en as djy wil reg jawaab moet djy vining inval! Soe as djy virrie ee’ste kee ’n boeta of ’n tietie of ’n galatie of ’n punkie oppie Cape Flats raak sien, hie is ’n list of guidelines wat djy kan faam maak om saam’t hulle te praat: 

Tramakassie

My absolute favourite ene, die crème de la crème van alle Cape Malay-uitdrukkings! Die phrase is ’n Kaapse version vannie Indonesian derivative “terima kasih” wat bedoel “dankie”, gevolg deur “kassie vir Allah” as djy vannie Kaap is of “sama-sama” as djy in Indonesia is. Ek het recently die term “kembali” op Duolingo geleer, en iemand byrie Indonesian Consulate het vi my op WhatsApp “terima kasih kembali” gesê, wat bedoel “dankie vi jou oek”. Ek is sad om te sê dat “tramakassie” wôd nou phased out en replaced deur die Arabiese equivalent “shukran”, ’n reflection van ’n socio-cultural shift in recent years – daa’s nou ’n heelwat grooter global exchange tussen Arab culture en ôse community innie Kaap. “Tramakassie” is nou en dan net mentioned dee die contemporary generation as iets wat historical significance het (hulle dink dis “oudtyds”) en djy hoorit net oppie Cape Flats maa nie in urban Muslim circles’ie. Vi my of course is die woord timeless, en wanner ek in Indonesia in 2016 was, het ek gepromise dat ek sal dit wee t’rug bring narrie Kaap toe! 

Bismillah maar lekka

Die mooiste Arabies-Afrikaans phrase wat reserved is vi queens en kings byrie ietenstydtafel – suppers, braais, Labarang-tafels en allerande family meals. Die combined translation van hierie term is “geniet jou ete”. “Bismillah” is Arabies vi “innie naam van Allah” en is gesê en gebruik as ’n spiritual intention voo djy ienige activity begin, soes die liedjie op Radio 786 se Tiny tots innie ’90’s deur presenters Zubeida Ederies en Naaymah Ally: “Bismillah, bismillah! Before we eat we say bismillah!” en “We are Muslims, we must all say bismillah to start the day!” Die laaste twie woo’de, of course, require niks translation as djy van Suid-Afrika is! Assie sjef vannie tafel “Bismillah maar lekka” vi jou sê, dan het djy permission om heeltemal te indulge – en djy gaan beslis oek seconds kry. 

Slamat

As iemand vi jou “slamat” sê, issit Eira Labarang (Eid), jou wedding, jou wedding anniversary, jou kind se wedding, jou birthday, jou kind se doepmaal (naam gie), of as djy’t skool klaa gemaak’t ennis jou graduation. Usually sal iemand jou hand vat om slamat te sê en ’n soentjie op jou wang los. Op Labarang, die ouere manne sal hanne vat om slamat te sê en dan mekaa drie (of mee) kee op ’n tyd drukkies gie, side-to-side, wang-tot-wang. “Slamat” is oek originally Indonesian – “selamat”. Baie Cape Malay-uitdrukkings soes hierie een veloo ’n syllable binne of aanie einde vannie woo’d as djyrit vinnag sê.  

Maningal

Originally Indonesian vi “oorlede”, en dit is gebruik in twie maniere: “maningal” (teenwoordige tyd) en “gemaningal” (verlede tyd) – woo’de wat djy baie gereeld hoo by janaazas (begrafnisse). Innie ou dae wassie malboet die een responsible om janaaza announcements uit te sit en vi die hele community te inform as iemand gemaningal is. Dis usually ’n hele performance innie straat: “Gabba, gaaba! My ma-hulle stuur krieslaam. Boeta so-en-so het vandag maningal. Die janaaza is 1’o clock byrie masiet.” My pa ve’tel my baie malboet-stories vannie District Six days, en die malboet tradition is nog altyd alive innie Bo-Kaap – die imam sal oorie masiet se mike janaaza announcements gie. Maa nowadays stuur die malboet net ’n WhatsApp broadcast, of djy hoo janaaza notices oppie radio on a daily basis.

Nawaytu kwaytu

Die oemies en boeyas wat klein kinners 8 o’ clock innie bed sit elke aand is baie familiar met hierie term wat bedoel “Dis nou slapenstyd”. Die Arabies “nawaytu” is “ek is van plan om” en “kwaytu” is in Afrikaans “bed toe”.   

Kyk verder:

• Cape Malay “Jawwap!”

• Barakat cast Joey Rasdien en Quanita Adams oo “Akkeltjies”

• Anner common janaaza expressions

Lees ook:

Sampai Jumpa Lagi, Indonesië – Memories van my 2016-trip Indonesië toe

Die eerste Kaaps-woordeboek: ’n onderhoud met Quentin Williams