Titel: The Thabo Bester story: The Facebook Rapist, the celebrity doctor and the escape from cell 35
Skrywers: Marecia Damons en Daniel Steyn
ISBN: 9780624094609
Uitgewer: Tafelberg
Marecia Damons en Daniel Steyn is die skrywers van The Thabo Bester story. Hulle het ook die Nat Nakasa-toekenning gewen vir hulle ondersoekende joernalistiek. Die twee is ook aangewys as joernaliste van die jaar by die 2023 Vodacom-toekennings.
Stefaans Coetzee gesels met Marecia Damons.
...
Ek sal nie verbaas wees as daar een of ander tyd in die toekoms ’n fliek oor hierdie bisarre storie gemaak word nie.
...
Goeiemiddag, Marecia Damons. Baie geluk met jou en Daniel Steyn se baanbrekerstorie, asook die Nat Nakasa-toekenning waarmee julle hiervoor beloon is. Vertel asseblief vir ons hoe het die storie op julle skoot beland? Kan jy sommer vir die lesers wat nog nooit van Thabo Bester gehoor het nie, sê wie hy is?
In Oktober 2022 het my redakteur, Nathan Geffen, my eenkant toe in die kantoor geroep en gesê hy wil hê ek moet aan ’n tronkverhaal werk. Die besonderhede was vertroulik en ons moes in ’n aparte kantoor weg van die nuuskamer vergader om die storie te bespreek.
Thabo Bester is die Facebook-verkragter genoem omdat hy die platform gebruik het om aspirantmodelle te lok. Hy sal hulle modelwerk belowe, soms internasionale geleenthede, en hulle sal instem om te ontmoet. Wanneer die modelle opdaag na hierdie vergaderings, het Bester hulle beroof en verkrag. Hy het in 2011 minstens een persoon, Nomfundo Tyhulu, vermoor.
Bester is in 2012 lewenslange tronkstraf opgelê vir dié misdade en het die grootste deel daarvan by die Mangaung-korrektiewe sentrum in Bloemfontein deurgebring.
Toe in Mei 2022 het die departement van korrektiewe dienste (DKD) aangekondig dat ’n brand in Bester se enkelsel uitgebreek het en hy is dood. Hieroor is wyd in die media berig.
DKD het ook gesê dat ’n polisie-ondersoek ingestel sal word om die oorsaak van sy dood te ontdek, maar dit is destyds as ’n selfmoord beskou.
Tydens die vergadering van Oktober 2022 het Nathan vir my gesê dat hy inligting deur regter Edwin Cameron gegee is wat die amptelike verduideliking van wat met Thabo Bester gebeur het, bevraagteken.
Hy het ook vir my gesê dat daar gerugte was dat Bester nie dood is nie, maar dat hy ontsnap het.
Op hierdie stadium was Nathan hoogs skepties oor die bewering dat Bester ontsnap het, maar het gevoel daar is genoeg wat nie behoorlik in die ondersoek gedoen is om ’n verslaggewer op die storie te plaas nie.
’n Sleutelfokus van ons werk op hierdie stadium was om vas te stel of Bester deur selfmoord gesterf het en of hy vermoor is, ook om uit te vind hoekom ’n bevestigde DNS-identifikasie so lank neem en om ’n opdatering te kry oor die status van die ondersoek na sy dood.
Ek wonder: Was die adrenalien hoog om kort-kort vars berigte daar buite te kry?
Absoluut. By GroundUp publiseer verslaggewers gewoonlik nie elke dag stories nie. Ons neem gewoonlik ’n paar dae om aan verskillende stories te werk en elke verslaggewer publiseer ongeveer twee tot drie stories per week. Hoe meer ingewikkeld ’n storie is, hoe langer neem dit om aan te werk.
Die Bester-exposé was anders. Ons het tussen Januarie en Maart 2023 aan twee stories gewerk, een daarvan was die artikel wat op 15 Maart gepubliseer is wat die verdagte omstandighede rondom die brand in Bester se sel verduidelik het.
Hierdie storie het die sluise oopgemaak. Ons het daardie dag foto’s ontvang van ’n lid van die publiek wat wys hoe Bester en Magudumana in Woolworths in Sandton City inkopies doen, ’n maand nadat Bester vermoedelik dood is. Ons het die metadata in die foto’s ondersoek en ook met twee ander mense wat Bester goed geken het, bevestig dat dit wel hy was. Ons het die foto’s op 16 Maart gepubliseer, wat toe op sosiale media gewild was.
Ons het wenke ontvang, inligting nagegaan, onderhoude gevoer met bronne en voortdurend telefonies met departementele woordvoerders en ander belangrike rolspelers gekommunikeer, alles terwyl ons ons volgende storie geskryf het. Die weke wat sou volg op 15 Maart, was intens, want ons het feitlik elke dag ’n nuwe storie gepubliseer. Ons het ongelooflik lang ure gewerk om te probeer om saam te stel wat die aand van die brand gebeur het, die swendelary wat Bester en Magudumana na bewering gedoen het, kommentaar van woordvoerders te kry en dan ’n artikel op te skryf.
Die storie het vir ons so onwerklik gelyk. Die adrenalien om ’n nuwe leidraad te vind en te volg, het ons beslis gehelp om deur die lang ure van werk aan elke storie te kom.
Ek kan aanvaar dat julle toegegooi is met inligting nadat die storie gebreek is. Hoe het julle te werk gegaan om die betroubaarheid van die inligting te toets?
Ons het die inligting wat ons ontvang het, op dieselfde manier hanteer wat GroundUp met alle wenke doen: Jy moet jou bewerings met bewyse staaf.
Aangesien ons oor ’n veroordeelde verkragter en moordenaar berig het, was daar ’n ekstra laag van versigtigheid waarmee ons elke wenk moes benader. Ons het bevraagteken wat die potensiële motief was van die persoon wat vir ons die inligting gegee het. Byvoorbeeld, hoekom sal hulle hierdie inligting met ons deel? Wat kan hulle wen of verloor as hulle ons hierdie wenk gee? Daar was ook ’n moontlikheid dat die bronne in bande met Bester of Magudumana kon gewees het. Gelukkig het ons ervare redakteurs by GroundUp, soos Nathan Geffen en Barbara October, wat ons gehelp het om enige kansvatters uit te snuffel.
Maar te midde van dit was daar wenke wat ons dadelik kon agterkom onwaar is.
Hierdie een is ’n drieledige vraag. Op watter stadium het julle besluit om ’n boek te skryf? Was dit moeilik om terselfdertyd kort berigte te skryf en langer hoofstukke? Hoe het julle besluit wat verskyn in GroundUp en wat hou julle vir die boek?
Ons het verskeie boekaanbiedinge ontvang kort nadat ek en Daniel die eerste paar verhale van Bester se ontsnapping in Maart gepubliseer het. Ons was destyds onseker of ons ’n boek wou skryf. Maar dit was ’n storie wat vertel moes word. Teen April het ons besluit dat dit die moeite werd sou wees om ’n boek te skryf oor hierdie storie wat ons gebreek het.
Dit was nie heeltemal moeilik om artikels en hoofstukke vir die boek te skryf nie. Sodra ons die boekooreenkoms gehad het, het ek en Daniel bespreek waarop ons in die boek wou fokus en het ’n uiteensetting gehad van wat ons wou hê elke hoofstuk moet dek. Ons het die werklading verdeel. Ons redakteur, Nathan, het ons gelukkig tyd gegee om aan die boek te werk.
Aangesien ons ’n sperdatum gehad het toe ons ons manuskrip moes indien, het ons genoeg tyd opsygesit om navorsing te doen, onderhoude te voer met bronne en dan die boek te skryf. Die proses het baie tyd geneem, aangesien ons albei voltydse joernaliste is en tyd moes kry om die boek te skryf en dan saam te stel wat ons gehad het om die manuskrip samehangend te maak. Die feit dat die hofsaak nog aan die gang was, het beteken dat ons die boek moes aanhou bywerk. Ons sosiale lewens het in hierdie tyd ’n agterste plek gekry, maar ons het geweet dit sou op die ou end die moeite werd wees.
Nadat ek die exposé geskryf het, het ek en Daniel besef daar is baie oor Bester en Magudumana wat ons nie geweet het nie. Daar was ook wenke en inligting wat ons ontvang het, waarna ons nie kon kyk ten tyde van die skryf van die exposé nie.
Daar was ’n opspraakwekkende element van die Bester-verhaal wat ons nie volledig in ons verslae ondersoek het nie, want ons wou nie hê dat belangrike besonderhede in die artikels oor die hoof gesien moet word nie. Met die boek het ons meer vryheid gehad om die opspraakwekkende dele van die onthulling te ondersoek, soos die spoggerige en celebrity-leefstyl wat Bester en Magudumana gehad het.
Ons wou ook Bester en Magudumana se verhouding, hul opvoeding, die swendelary wat hulle na bewering gedoen het van nader bekyk en met hul slagoffers praat.
Daar was ook ’n baie duidelike versuim van die staat om Bester se ontsnapping te voorkom, sy vermeende dood te ondersoek en hom dan te vind sodra hulle geweet het hy het ontsnap. Ons wou ook die funksionering van private tronke in Suid-Afrika ondersoek en of hulle so doeltreffend is as wat daar verwag word.
Hierdie vraag is samelopend met bogenoemde. Wat gaan lesers uit hierdie boek kry wat ons nie in die media gelees het nie? Hiermee saam, hoe het jy die spanningslyn gehou vir die lesers wat reeds bewus is van die saak?
Daar is baie narratiewe oor wat gebeur het, sommige is heeltemal onwaar. Ons boek gee ’n hou-vir-hou en gedetailleerde weergawe van die nag van die brand, die gebeure wat tot Bester se ontsnapping gelei het en die karakters wat betrokke was.
Dit neem ’n dieper duik in die storie van Thabo Bester en Nandipha Magudumana en vertel hoe GroundUp News die storie van Bester se ontsnapping gebreek het.
Die boek bevat eksklusiewe onderhoude met mense wat Bester en Magudumana geken het, ondersoek noukeurig die swendelary wat hulle na bewering saam gedoen het, en sluit onderhoude met die slagoffers in.
Die boek vertel ook die verhaal van Bester se tyd in die tronk en hoe hy verskeie mense agter tralies bedrieg het.
Laastens sal lesers duidelikheid kry oor die staat se versuim om vinniger op te tree toe hulle geweet het dat die omstandighede rondom Bester se dood verdag is.
Die voorblad lyk soos ’n filmplakkaat waarin 50 Cent die hoofrol speel. Van die goed wat ek hierin lees, voel soos ’n film. Kan jy vir ons iets interessants vertel?
Baie mense het vir my gesê dat hierdie storie baie Suid-Afrikaans is.
Daar is moord, verkragting, ongelooflike truuks, ’n liefdesverstrengeling wat moeilik is om te begryp, ’n tronkontsnapping, ’n verbrande liggaam, kiste gevul met boerewors en mieliemeel, ’n spoggerige leefstyl en dan ’n haastige ontsnapping in ’n swart sportnutsvoertuig deur drie lande.
En net wanneer jy dink dit is te vergesog, is ’n lid van die samelewing toevallig op die regte plek en die regte tyd om foto’s van Bester en Magudumana te neem nadat Bester “gesterf” het. Jy kon dit nie opmaak nie.
Ek sal nie verbaas wees as daar een of ander tyd in die toekoms ’n fliek oor hierdie bisarre storie gemaak word nie.
Vir ons lesers wat graag nog ’n gesprek van jou wil bywoon, waar en wanneer?
Die boek sal by die KKNK en Stilbaai Fees bespreek word. Dit is beskikbaar om te koop by Exclusive Books en Bargain Books. Dit is ook beskikbaar om te koop op Takealot, Graffiti Books, Amazon, Snapplify en Kobo.
Hoe oud is jy (as ek mag vra) en hoe lank is jy nou al ’n joernalis?
26. Ek is al drie jaar ’n joernalis. Ek het in 2020 as ’n intern by GroundUp News begin werk en is in 2021 ’n permanente pos aangebied.
Jy het die bar redelik hoog gestel vir jou loopbaan, sterkte daarmee. Sê my, wou jy nog altyd ’n joernalis word?
Ja. As kind het ek dit altyd geniet om boeke en tydskrifte te lees om tred te hou met wat in die wêreld gebeur. Ek was van kleins af baie nuuskierig en was bekend in my familie as die een wat mense herhaaldelik vrae vra.
Met ’n liefde vir lees het ’n liefde vir skryf gekom. Ek sou my eie storietjies by die huis skryf en ’n joernaal hou. Op laerskool was ek ’n skrywer vir my skool se In Touch-tydskrif wat my liefde vir skryf bevorder het. Ek was ook nog altyd ’n mense-mens en geniet dit om na ander te luister. Om na joernalistiek toe te beweeg, was vir my ’n organiese besluit op skool en ek het besluit dit is wat ek wil doen. Ná matriek het ek beide ’n baccalaureusgraad in Taal en Kultuur behaal en daarna ’n honneursgraad in Joernalistiek aan die Universiteit Stellenbosch.
Laaste vraag, wat lê vir jou voor?
Daar is dalk nog ’n paar Bester-verwante projekte in die pyplyn en meer boekverwante gebeure, maar vir eers is my fokus terug op beriggewing oor die regbank, laat uitsprake en die impak daarvan op mense wat geregtigheid ontvang.