Rooi haring deur Schalk Schoombie: ’n FMR-resensie

  • 0

Rooi haring
Schalk Schoombie
Uitgewer: Human & Rousseau 
ISBN: 9780798175654

Schalk Schoombie se Rooi Haring word as ’n speurroman beskryf.

Ons belewe die openingsaand van ’n nuwe restaurant. Dit is nog ’n toevoeging tot  die veelbesproke en perfeksionistiese sjef Hartman Swiegers se suksesondernemings.

Een van die genooide kosjoernaliste is Latoya Jones. Haar grys kapsel het rooi en pienk strepe in. As dit skeefgedruk word, lyk dit “effe rotgevreet”. Sy en haar man, Bromley, hou hulle huwelik lewend met “(g)algehumor, bitsigheid en ’n skeut vodkatini”. Sy raadpleeg hom of sy sonder onderklere sal gaan en net in haar swart nommertjie. Terwyl sy wipneus kreukel van haar “wit walms reukweerder” en sy “poedelkaal klerekas toe trippel” is sy raad: “Jy weet jy lyk soos ’n afgedwaalde non in swart, baby doll.” (Lees alles vanaf bl 41.)

Die oggend ná die funksie besluit Latoya: Almal het gedink dis die wederkoms. Net nie sy nie.

Greta Burger, wat ook oor kulinêre vreugdes skryf, se lewe as alleenstaande word verander. Sy, die besonder lang vrou wat al Kameelperd as bynaam gedra het, sal gedurende die aand en daarna sowaar liefde vind by een van die oorsese sjefs wat vir die geleentheid uit Australië gekom het. Wat sal haar ta’ Geitjie van so ’n soort man sê?

Die jonge Wickus Gericke, so lank al ’n metgesel  van die uiters onvoorspelbare Hartman, Wickus wat so hard vir Hartman werk, hy met die stroopsoet seunsglimlag en “die woelige boudjies”. Sy toekoms word bedreig gedurende ’n uitval met Hartman op die belangrike aand. Schoombie stel dit so: “Seksuele gunste wat wegsyfer in verwyte en venyn”.

Op dié aand bots Hartman ook met sy ouer broer Darius. Darius wat beskryf word as ’n verloorder. Schoombie slaag telkens daarin om  karakters se verledes duidelik en dramaties by die hede uit te bring. Hier is ’n voorbeeld daarvan: In  hulle skooljare het kleinboet Hartman vir ouboet Darius geboelie voor die ander leerders wat dit geniet het. Darius word op bl 63 ook beskryf as “die bonkige kêrel met die rooi boskasie en deurskynende bakore”. Hy kyk “verwilderd” onder “ruie rooi wenkbroue” deur.  (Sien hoofstuk 4 vanaf bl 28.)

Schalk Schoombie (Foto: verskaf)

’n Mens kry ook insae in Hartman se personeel se verledes. Bv sterkgeboude Willing Dlamini en sy voorvaders se invloed op hom. Daar’s ook Lina Draai wat almal se ma is, wat “nie griewe koester nie” en wat seerkry saam met ander wanneer Hartman in “’n bitsige bui hom losbandig aan een van sy tirades oorgee”. En “ liewe, soete Marie-Louise, klein en plomp,  ... soos ’n kwartel altyd aan ’t skarrel”.

Dis asof ’n ingeligte verteller ons opwindend voorstel aan die karakters en gebeurtenisse dramaties beskryf. Schoombie is ’n ervare en bekroonde dramaturg, akteur en joernalis. Dit blyk uit die uitstekende dialoog, hoogs geslaagde beeldspraak, toeganklike paragraafbou en ritmiese sinne waarin sommige woorde rym of allitereer. Sien dit bv in die aanhalings hierbo.

Spanning word geskep wanneer ’n toneel afsluit met iets wat verswyg word, en wat dan later vollediger opduik. In die ondervragingstonele van die speurders kry die leser by die ondervraagdes inligting wat hulle in die voorafgaande hoofstukke reeds uitgebeeld gekry het. Dis  geheuestutte en ons kan ook ons eie speurwerk na aanleiding daarvan doen.

Greta Burger het die hele aand aangevoel dat onheil wag om te gebeur. Dit het wel op daardie glansaand gebeur. In die laatnagure.

Stilisties en taalkundig is Schalk Schoombie se Rooi haring uiters voortreflik. Jy kry hope voorbeelde van besonder geslaagde skryfwerk. Die spitsvondighede en die humor is heerlik om te ontdek.

En ook kookkunswenke. Hier’s selfs enkele spyskaarte en resepte. Vele aspekte van die restaurantbedryf word beslis sterk realisties opgeroep. Wat gebeur in die kombuis? Hoe geskied die bediening? In die propvol eetplek “gons” dit “soos ’n gerookte bynes” en “agtergrondmusiek” is “nog net hoorbaar in die crescendo’s”.

Op bl 50 is ’n sin wat ook toegepas kan word op ’n mens se waardering vir Schalk Schoombie se Rooi haring: “Die steltlopers strooi blinkers oor stralende gesigte.”

  • Hierdie resensie is oorspronklik in Boekkeuse onder leiding van Amanda Botha op 15 November 2017 op Fine Music Radio uitgesaai.

Lees ook:

  • 0

Reageer

Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Kommentaar is onderhewig aan moderering.


 

Top