Om alles brutaal te herrangskik – Deon Wiggett oor ’n Enkele verhaal

  • 1

In 2019 het Deon Wiggett se reeks podsendings waarin hy die vermeende pedofiel wat hom as tiener gemolesteer het, ontmasker, die wêreld aangegryp. Wiggett het ’n internasionale toekenning ontvang nadat die podsendings deur News24 uitgesaai is. Onlangs het sy boek oor dié dramatiese gebeure by Penguin Random House verskyn – in Afrikaans as ’n Enkele verhaal, en in Engels as My only story.

Melt Myburgh het Deon uitgevra oor sy ervarings tydens en sedert die verskyning van die boeke.

Deon Wiggett, skrywer van die opspraakwekkende ’n Enkele verhaal (Foto’s: verskaf)

Aan die einde van die onlangse Carte Blanche-onderhoud oor jou boek sê jy dat jy nou eers, ná veertig, die Deon Wiggett kan wees wat jy nog altyd wou wees. Wie is Deon Wiggett nou? Kon jy daardie skoonheid waarvan jy in jou jeug beroof is, terugwen?

Ja, maar … Dis ongelukkig nie so eenvoudig nie. Ek hou meer van myself as wat ek het, maar net soms. Die skryf van die boeke was ’n literêre sowel as ’n terapeutiese proses, maar dis nie asof ’n teks ’n magic wand is nie. Maar ek dink die boek is mooi, en op daardie wyse kon ek ’n stukkie skoonheid terugwen. Genoeg skoonheid? It is too soon to tell.

Die dood van jou pa in 2017 was ’n waterskeidingmoment wat daartoe gelei het dat jy die trauma wat jy as kind ervaar het, kon opvolg met die ontmaskering van die persoon wat jou leed aangedoen het. Vertel asseblief hoe die verlies van jou vader tot dié gebeure aanleiding gegee het.

Mens kan nie onthou wat jy vergeet het nie – dis soos die omgekeerde van daai Laurika Rauch song, “Vergeet om my te vergeet”. Maar wanneer jou wêreld skielik in duie stort, flap elke herinnering in die wind en jy moet probeer uitwerk hoe om alles brutaal te herrangskik. Dit is dan wanneer jy begin dink aan goed wat jou brein elders weggebêre het.

Jou podsendings, wat die wêreld in 2019 regop laat sit het, was in Engels. Nou vertel jy die volle verhaal in ’n boek wat gelyktydig in Afrikaans en Engels verskyn. Het die verhaal vir jou op ander maniere betekenis gekry toe jy dit in Afrikaans geskryf het as wat die geval met die Engels was? Was die medium van die Engels ’n buffer tussen jou as verteller en die inhoud van die verhaal?

Dit was bes moontlik ’n rookie error om die boeke onmiddellik na mekaar te skryf. Emosioneel was die Afrikaanse boek bitter moeilik. In die Engels kan mens amper antropologies omgaan met Afrikaansheid, wat die prosa ’n dissosiatiewe narratiewe posisie gee, wat my goed pas.

Maar dit was nie ’n opsie wat geredelik in Afrikaans beskikbaar was nie – dis nou nie asof jy Afrikaanse mense kan vertel hoe Bloemfontein is nie. So die narratiewe fokus in die Afrikaanse teks is twee stappe nader – it moves from the universal to the peculiar. Die Afrikaanse boek is ’n baie ander skepsel as die Engels; dis een van die redes waarom dit ’n Enkele verhaal genoem word.

In die podsendings was daar ’n spanningslyn wat opgebou het tot die onthulling van beweerde oortreder se identiteit. Met die skryf van die boek was sy identiteit reeds geopenbaar. Hoe het dié gegewe die manier waarop jy die boek aangepak het, beïnvloed?

Ingrypend. Die boek se spanningslyn werk uiteraard anders – maar na my mening is dit niks minder spannend nie. Die storie van die podcast is nie eers die eerste helfte van die boek nie – en op baie maniere is skolestelsel die boek se ultimate villain. As jy dink jy ken die storie van die podcast af, you don’t. Die podcast was ’n exposé; die boek is meer ’n investigative Bildungsmemoir.

’n Enkele verhaal takel die kultuur van aandadigheid wat ons samelewing ondermyn, en veral in ons skole ten opsigte van kindermolestering. Hoe omvangryk is hierdie probleem vandag nog? En hoe sien jy die rol wat jou boek speel om die situasie te help verander?

Die boek fokus op vergrype uit die negentigs, maar die ondersoek het my na allerlei onverwagse plekke gelei, woerts, tot in 2020. Dit is nie waaroor ’n Enkele verhaal gaan nie, maar ek het baie geïnteresseerd geraak in seunskole. Die toksiese kultuur by die skole lei tot seksuele brutalisering op allerlei maniere.

Ek gaan volgende jaar ’n aantal spogskole nooi om saam met my te werk in my nuwe ondersoek; ek dink hul reaksies sal ons baie nader bring aan ’n soliede antwoord op jou vraag. Dit is my instink om die euwel in volle omvang te openbaar. Goeie onderwysers kan die boek gebruik as ’n morele en praktiese handleiding; bose onderwysers kan dit maar sien as ’n dreigement.

Sedert jy as kind die prooi van ’n pedofiel was, het die wêreld dramaties verander – wat is jou ervaring hiervan? Lewe ons vandag in ’n beter wêreld wat sake soos hierdie betref, of is ons nog bitter ver van ’n samelewing waarin ons kinders veilig en vry van die aanslag van predatore is?

Pedofiele gaan altyd daar wees; daar gaan nooit ’n tyd kom waar ouers nie op die uitkyk hoef te wees nie. Dit was vir my belangrik om deur die boek vir ouers en volwassenes praktiese maniere te gee om ’n oog te hou. I can tell you for free dat die booswigte selde vreemde mans met lekkergoed in bakkies is.

In ’n Enkele verhaal stel jy ’n model saam waarvolgens mense pedofiele kan identifiseer. Is dit nie ’n gevaarlike onderneming nie?

Almiskie. Ek agiteer nie vir neighbourhood bonfires vir vermeende pedofiele nie. Daar is darem ’n hengse groot stuk grond tussen vigilance en vigilantism. Die meeste mense verstaan nie hoe pedofiele werk nie, maar daar ís gevaartekens om dop te hou. Dit gaan daaroor om mense toe te rus om kinders se verhoudings met volwassenes te evalueer. Daar trek amper altyd ’n rokie – mense moet dit net raaksien.

Pedofilie en die predatoriese optrede van volwassenes teenoor kinders is ongelukkig nie iets nuuts nie; dit kom deur die mensdom se ganse geskiedenis aan. Waaraan skryf jy dit toe dat volwassenes seksueel deur kinders geprikkel word?

Man, dit is grootliks psigopatie. Psychopaths beget psychopaths – ek gaan in die boek diep daarop in. Tensy ons ’n etiese manier vind om Minority Report toe te pas, sal hierdie dose met ons wees soos kokkerotte en belasting.

Wat is jou boodskap aan kinders wat hulle in ’n molesteringsituasie bevind? En waarop moet ouers, onderwysers en skoolhoofde bedag wees?

Almal behoort te leer hoe sexual grooming werk – jy hoef nie die boek te koop nie, jy kan dit op die internet gaan lees. Maak seker jou kind verstaan hoe dit werk. LitNet is straks nie die ideale plek vir my om iets aan kinders te sê nie, en ek is nie ’n pedagoog nie. Maar ek verstaan hoe onmoontlik dit vir kinders is om ’n molesteringsituasie te verstaan. Ons verhoed dat kinders karre bestuur of met messe goël; dit is waarom kinders voogde nodig het. Dit is volwassenes se taak om kinders veilig te hou – onder meer deur te verstaan wie hulle wil vang.

Vertel asseblief van die terugvoering wat jy sedert die verskyning van ’n Enkele verhaal ontvang het. Ek neem aan mense salueer jou vir die moed wat jy aan die dag lê? Maar kry jy ook negatiewe reaksie van mense wat nie die situasie ten volle begryp nie?

People have been very kind. Ek doen geen moeite om enige trolling op te spoor nie – for all I know, there’s an interactive Deon Wiggett voodoo doll; ek het die afgelope paar dae ’n vreemde pyn in my regternek.

Hoe het jou man Riaan die uitdagende tydperk waarin jy die trauma van jou verlede moes verwerk, ervaar? Dit kon sekerlik nie maklik vir hom gewees het nie?

Riaan is alles.

 

  • 1

Kommentaar

  • Lynette Erwee

    Ek het die boek ‘n Enkele verhaal gelees. Dis uitstekend en ek eer Deon Wigget vir sy dapperheid. Ek glo sy waagmoed en deursettingsvermoë gaan duisende mense help.

  • Reageer

    Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Kommentaar is onderhewig aan moderering.


     

    Top