Litnet

Foto van Charlize Theron: https://pixabay.com/photos/charlize-theron-entertainer-actress-79562/

Awê masekin, Charlize.

Ek voel ek moet jou gelukwens. Jy het eiehandig, met een enkele potgooi, meer gedoen om Afrikaanssprekendes in Suid-Afrika te verenig as elke ander inisiatief waarvan ek weet. Jy maak nuwe gesprekke oor ons taal oop en jy dwing mense om hul affiliasie met die taal te verklaar. En dit is ons taal, myne en joune. Dit wys net jou star power. Want sien, Charlie, maak nie saak ons politieke oortuigings, kultuur, ras, klas, oriëntasie en elke ander merker wat ons verskillend maak nie, ons stem saam oor een ding: Jy praat onverdunde snert oor Afrikaans. My destydse filosofiedosent sou dit noem nonsense on stilts.

Jy’s ’n ekspat, en dit beteken nou maar eenmaal dat jy nie in voeling is met wat in die land aan die gang is nie, nie oor taal nie, anyway. Ek aanvaar dit. Wat jy doen met jou CTAOP Foundation is wonderlik, en elke keer as jy Afrikaners opklits met jou donasies aan die ANC, is ek jou grootste cheerleader. Ek het jou ondersteun met jou “Real men don’t rape”-veldtog. Ek hou duim vas vir The Old Guard 2. En ek hoop jy maak werk van Mindhunter seisoen 3.

Maar ek twyfel of jy enige grondige kennis het van die stand van Afrikaans.

Ek vermoed jy het ’n lelieblanke gehoor van Afrikaanssprekendes in gedagte gehad toe jy jou uitsprake gemaak het. Dis immers die beeld van Afrikaans waarmee jy grootgeword het, en let’s face facts, jy is ’n produk van apartheidera-Afrikaner-Nasionalistiese opvoeding. Dis nie kritiek of beskuldiging nie, dis ’n blote feit. Intussen het dinge egter baie verander.

Amper sewe miljoen mense praat Afrikaans, ‘n bietjie meer as die 44 wat jy beweer. Van daai klomp is amper 60% bruin, swart en Indiërs. So, Charlie, as jy Afrikaanssprekendes in die gesig vat, weet ten minste met wie en van wie jy praat.

.............

Amper sewe miljoen mense praat Afrikaans, ‘n bietjie meer as die 44 wat jy beweer. Van daai klomp is amper 60% bruin, swart en Indiërs. So, Charlie, as jy Afrikaanssprekendes in die gesig vat, weet ten minste met wie en van wie jy praat.

.............

Het jy al ooit gesien hoe bruin kinders uitbundig in Afrikaans rieldans? Of op Tweede Nuwejaar gesien hoe die Klopse dans en hulle herkoms celebrate – baie van hulle, dalk die meeste, Afrikaanssprekend? Het jy al gehoor hoe sing hulle “Daar kom die Alibama?” Het jy al gehoor hoe Diana Ferrus haar gedig “Afrikaans die versoeningstaal” voordra? Of hoe mooi Frazer Barry en sy Tribal Echo, of Churchil Naudé in Afrikaans rymklets? Of hoe Les Javan sy huilmooi musiek in Afrikaans komponeer?  

Gaan maak ’n draai in die Bo-Kaap, staan op straat en luister na die taal. Maak oop jou oë en kyk wie dit praat. Neem ’n kookles met Cas Abrahams of Fatima Sydow. Dalk leer jy dat pampoentjie nie jou gunsteling- Afrikaanse woord is soos jy eenkeer beweer het nie.

En anyway, Charlie, kom ons wees nou maar eerlik met mekaar. As iemand jou bloedig kwaad maak, daai kwaad wat maak dat jy rooi sien en nie omgee om tronk toe te gaan vir wat jy wil doen nie, in watter taal gaan jy daai persoon uitskel? Engels? Hahaha, mooi grappie. Nope, jy gaan jou beste Benoni-Afrikaans uithaal. Sharlene Surtie-Richards het eenkeer gesê, toe sy gevra is oor ’n Engelse opvoering van Fiela se kind, “Hoe sê mens ‘magistraat se m**r’ in Engels?” En jy is Afrikaans genoeg dat jy nie sit en wonder watter twee letters in daai woord kortkom nie.

Ons Afrikaanses baklei maar lekker onder mekaar, moenie ’n fout maak nie. Daar is nog heelwat om reg te maak. Die taal is onder beleg in universiteite en in die besigheidswêreld, maar in ons huise praat ons nog lekker Afrikaans.

...........

In plaas van doer van ver af wilde stellings maak, kom check wat ons doen. Lees ’n Afrikaanse boek, borg ’n Afrikaanse woord, al is dit dan nou pampoentjie, luister na ’n Afrikaanse musikant, dans saam aan die riel. Kom vra my vir ’n lys. Kom leer oor die vibrante variante van Afrikaans waarin ons skep.

................

In plaas van doer van ver af wilde stellings maak, kom check wat ons doen. Lees ’n Afrikaanse boek, borg ’n Afrikaanse woord, al is dit dan nou pampoentjie, luister na ’n Afrikaanse musikant, dans saam aan die riel. Kom vra my vir ’n lys. Kom leer oor die vibrante variante van Afrikaans waarin ons skep.

Maar om hemelsnaam, moenie die werk wat soveel bruin en swart Afrikaanssprekendes doen, in jou onkunde afbreek nie.

Ek vra jou mooi, kanalla.