Litnet

Anastasia

Jou onverwagse uitvaart op 64-jarige leeftyd in die voordag van 27 Augustus 2024 ná ’n opehartoperasie die dag tevore, ruk ’n mens aan die hart. Soos vele ander kan ek dit nouliks glo: Jy is nie meer met ons nie – jý, Stacey (soos ons jou genoem het); jý, my skerpsinnige oudstudent en latere kollega in die Departement Afrikaans en Neerlandistiek aan die Universiteit van Wes-Kaapland. Maar jy hét vertrek, en dít kort op die hakke van Braam de Vries, ons oudkollega, en Brian O’Connell, voormalige rektor van die Universiteit. ’n Mens sou as’t ware kon uitroep: Die spore van die dood lê in die gange van die UWK, en sy spore is vars ...

Jy sal onthou word vir vele mooi dinge – vir jou besondere eksistensie as mens en as medemens vir diegene wat oor jou weg gekom het, vir jou rol as vrou en moeder, vir jou werk as dosent, vir jou deernisvolle omgaan met studente, vir jou werk as joernalis by Die Burger en Rapport, vir jou prestasies as skrywer, en nog meer.

Anastasia de Vries (Foto: Menán van Heerden)

Maar die ding omtrent jou wat vir my uitstaan, is jou betekenisryke verbintenis met Afrikaans, in die besonder met Kaaps, wat jy, soos ek en vele ander, as ’n volwaardige manifestasievorm, oftewel variëteit, van Afrikaans beskou en hanteer het:

• Jou literêre bydraes getuig van ’n outentieke ondervanging van die fonologiese, leksikale en grammatiese merkers en die gebruiksnuanses van Kaaps, in die besonder van Kaaps soos gebruik in Ravensmead en omgewing – die ruimte waarin jy as kind en as jongmens gedy het. Sodoende het jy jou plek op ’n waardige wyse volgestaan langs ander woordkunstenaars soos SV Petersen, Adam Small, Peter Snyders, Zulfah Otto-Sallies, Loit Sôls, Leonard Koza, Nathan Trantraal, Olivia Coetzee, Brian Fredericks en Chase Rhys, wat Kaaps effektief as literêre medium begin benut het.

• Jy het in jou besinninge spesifiek die literêre neerslag van verskeie vorme van Kaaps belig deur daarop te wys dat die Kaaps wat in jóú literêre skeppinge tot uitdrukking kom, meer bepaald Kaaps van die noordelike voorstede van Kaapstad is; dat Peter Snyders in sy werke gebruik maak van ’n ouer vorm van Kaaps wat in die breë op die Kaapse Vlakte en in die besonder ook in die suidelike voorstede van Kaaps gepraat word/is, terwyl Nathan Trantraal die Kaaps van die townships (Bishop Lavis, Mitchells Plain) in sy skeppinge ondervang.

• Jou hoofstuk met die titel “Kaaps in koerante” in die bekroonde werk Kaaps in fokus onder redaksie van my en Charlyn Dyers behels ’n uitstekende besinning oor die gebruikswaarde van Kaaps as joernalistieke medium en oor die ontwikkeling van ’n normatiewe skryfsisteem vir Kaaps waarby joernaliste sowel as skeppers van literêre tekste kan baat vind.

En so kan ek aangaan. Die tekens van jou naderende heengaan het begin deurskemer terwyl jy besig was met ’n aanbieding tydens die onlangse simposium oor Kaaps te Woodstock. En so het jy tot aan die einde in diens gestaan van Kaaps, wat jy as “die Afrikaans van jou hart” bestempel het.

Jou enorme en betekenisryke bydraes op meer as een terrein sal lank met dank en waardering onthou word.

Jy het dalk te vroeg vertrek, want daar is dinge wat ongedaan gelaat is: Ek is seer oor die feit dat jy so kort voor die voltooiing en indiening van jou doktorale proefskrif verhuis het. Jou kongresbydraes oor die tema van jou proefskrif, te wete die status en gebruik van Afrikaans in die Katolieke Kerk, en jou verrykende gesprekke met my daaroor, sal my egter altyd bybly. En ek is spyt dat jy nie my jongste hoofstuk oor Kaaps te lese sal kry nie. Ek het so uitgesien na wat jý daaroor te sê sou hê.

’n Gedig deur Breyten Breytenbach wat jy op 1 Januarie vanjaar as Nuwejaarswens vir my en my gesin gestuur het, sou nou met jou heengaan ook gelees kon word as jou laaste seëngroet vir álmal wat jou geken het en kon put uit die velerlei gawes waarmee jy toegerus was:

   Mag daar altyd ’n lig brand [...]
                          [...]
   Mag die appels aljaar soeter word
           En die druiweprieel groener
                         [...]
   Mag die huis wat julle betrek deurtrek bly
                       Vertrek vir vertrek
   Van die geur van sederhout en malvablare
   Mag die walle van julle slote nie te gou inkalwe
                               En instort nie
   Sodat die water nog helderder daarin kan vloei
   Mag die sterre en die berg en die stilte
   Oor julle [...] bly waak
   Nou en môre en môre se aand
   En elkeen van daardie dae se nag.

Rus sag, Stacey! Mag jou slot ’n weer begin wees – vir ons wat jou oorleef!