Litnet

Ope brief aan die US-senaat

17 Maart 2021

Die US het met die voorstel vir ’n “tydelike” afwyking van die taalbeleid ’n belangrike keerpunt bereik. Dié voorstel, wat op Vrydag 19 Maart voor die senaat dien, voorsien dat nuwe kursusse gedurende die eerste semester van 2021 slegs in Engels aangebied kan word.

Die ondertekenaars van hierdie brief doen ’n ernstige beroep op die senaat en die bestuur van die Universiteit om dié voorstel af te keur. Gegewe die snelle verengelsing van onderrig die afgelope vyf jaar, twyfel ons dat so ’n besluit tydelik sal bly. Ons vermoed die argument dat daar nie genoeg tyd vir vertaling in Afrikaans is nie, sal gebruik word om ’n praktyk van slegs Engels ook gedurende die daaropvolgende semesters deur te druk. Dit sal vinnig die nuwe praktyk word.

Die krasse verbod op die gebruik van Afrikaans in amptelike en informele ruimtes aan die US dien noodwendig as agtergrond tot ons eis. Hoe is dit moontlik dat so baie studenteleiers die taalbeleid terselfdertyd op dieselfde manier misverstaan, en hoekom huiwer die US om die skaal van die probleem te erken? Hoekom is daar in 2020 nie onmiddellik op soortgelyke klagtes van studente van die Tygerbergkampus gereageer nie? Dit gaan immers om ’n skreiende minagting van hulle taalregte en die US se taalbeleid.

Let wel, ons blameer nie primêr die studenteleiers vir die genoemde vergrype nie, maar eerder die vae aard van die US se taalbeleid en die manier hoe dit geïmplementeer is. Ons verwag dus dat die Universiteit hiervoor verantwoordelikheid aanvaar en aan studenteleiers sal verduidelik dat die verbod op enige taal teen universiteitsbeleid is. Erger nog, dit is waarskynlik ongrondwetlik.

Ons verwag ook daar sal verduidelik word dat Engelse eentaligheid ook nie in formele situasies afgedwing mag word nie. Die US is tog ’n meertalige instelling en daar kan buigsaam met taal omgegaan word. Transtaling (code switching) dien as goeie voorbeeld van wat moontlik is, iets waarvan die puik taalkundiges aan die US sal kan getuig.

Insidente waartydens studente se monde gesnoer word omdat hulle die “taal van apartheid” praat, dui op ’n onverdraagsame klimaat en enorme onkunde oor hoe diep Afrikaans in ons land se agtergestelde gemeenskappe gewortel is. Dié praktyke bots ook lynreg met dit wat die vaders en moeders van ons Grondwet beoog het. Transformasie deur Engels, pleks van transformasie deur meertaligheid, skep onwerklike situasies op kampus en stel studente met verskillende agtergronde teen mekaar op.

Ons dring dus daarop aan dat die US-rolspelers onmiddellik ophou om kritiek op die taalbeleid en mense se uitsprake oor hulle taalbehoeftes as ’n ideologiese of regse aanslag te stereotipeer. Retoriek van hierdie aard smoor openbare gesprek en ontmoedig Afrikaanssprekendes uit verskillende agtergronde om oor hulle behoeftes te praat. Kom ons klim uit die loopgrawe en praat reguit met mekaar.

Een van die taboetemas wat aandag moet kry, is die bestaan van strukturele diskriminasie teen bruin (en/of swart) Afrikaanssprekendes aan die US, iets wat ook met klas verband hou. Daar is baie stemme wat nie in die US se middelklasdebat oor taal gehoor word nie, omdat hulle glad nie op kampus teenwoordig is nie. ’n Verdere verskraling van Afrikaans sal dit vir hulle nog moeiliker maak om toegang te kry, iets wat ekonomiese gevolge vir hulle en hulle gemeenskappe het. Dit maak min sin om internasionaal sukses te behaal, maar plaaslike gemeenskappe agter te laat.

Ons herhaal dus: keur die fakulteite se versoek vir ’n “tydelike” afwyking van die taalbeleid af. Stop die glybaan na ’n Engelsmediumuniversiteit met Afrikaans en Xhosa as hulptaaltjies. Die US se reaksie op hierdie pleidooi vanuit die gemeenskap en burgerlike samelewing sal die atmosfeer bepaal waarin die taalbeleid hersien word. Hierdie senaatsbesluit het historiese implikasies.

Hoor ons. Dit voel asof julle dit tot nou toe nie gedoen het nie.

Uitgestuur deur:

Danie van Wyk: Voorsitter van die DAK-netwerk (063 502 0879)

Conrad Steenkamp: Uitvoerende hoof van die Afrikaanse Taalraad (082 613 6725)

Gemeenskapsleiers wat die ope brief op kort kennisgewing ondersteun het, word aangedui. Let wel: Die lys word voortdurend opgedateer:

1. Danie van Wyk – Voorsitter, direksie: DAK-netwerk, Wes-Kaapse Koördineerder:  Suid-Afrikaanse Onderwysondersteuningstrust
2. Dr. Conrad Steenkamp - Hoof Uitvoerende Beampte: Afrikaanse Taalraad
3. Savarion Arendse - direksielid: DAK-netwerk, finansiële adviseur
4. Danneline Ramsden – direksielid: DAK-netwerk, Jeugwerker
5. Verna Stuurman - direksielid: DAK-netwerk, onderwyskundige
6. Jerome Topley – direksielid: DAK-netwerk, opvoedkundige en radio-omroeper
7. Shihaam Domingo – direksielid: DAK-netwerk, kunste-entrepreneur
8. Petro Gordon – direksielid: DAK-netwerk, welsynwerker, skrywer
9. Willem Fransman – direksielid: DAK-netwerk, skrywer
10. Seymour Bothman - dosent (Akademia)
11. Basil Kivedo - Voormalige dosent, onderwysbeplanner, uitvoerende burgemeester van die Breede Valley Munisipaliteit, en afgetrede lid van die Wes-Kaapse Parlement
12. Atlantis Skolevereniging                                             
13. David Jantjies – Suid-Afrikaanse Onderwysondersteuningstrust
14. Lukas Hanekom - Suid-Afrikaanse Onderwysondersteuningstrust
15. Jan Odendaal - Omgewingsopvoedkundige; voormalige kringbestuurder, WKOD
16. Ronald Balie – Afgetrede prinsipaal (Ceres-distrik)
17. Dr. Willa Boezak – Hessekwa-stam
18. Stamhoof Reggie Boesak – Hessekwa-stam
19. Wannie Carstens – Emeritusprofessor, NWU
20. Kaptein John Cornelius Witbooi – Nasionale Stamhoof, Witbooi Namastam van Suid-Afrika
21. Nadine Blom – Sangeres en prokureur
22. Virginia Keppler – Oudjoernalis, leier van die Patriotic Alliance in Tshwane
23. Waldy Kastoor – Voormalige voorsitter, Atlantis Skolevereniging
24. Drs. Hendrik Theys – Opvoedkundedosent, Navorsingsgenoot, Afrikaanse Taalraad
25. Dr. Mvula Yoyo – Voormalige Afrikaansdosent en transformasiebestuurder: Mediclinic SA
26. Ria Olivier – Voormalige Afrikaansdosent en suidelike projekbestuurder: Afrikaanse Taalraad
27. Prof. Nico Botha – Emeritusprofessor, UNISA, Navorsingsgenoot: Afrikaanse Taalraad
28. Studenteplein
29. Prof. Piérre Theron – Voormalige ATR-direksielid, Suid-Kaap
30. Felicity Titus – Afrikaansdosent
31. Christo van der Rheede – HUB: AgriSA
32. Merlyn van der Rheede – Noordelike projekbestuurder, Afrikaanse Taalraad
33. Audy Hendricks – Gemeenskapsleier, Eersterust
34. Pastoor Danie Matthys - Cherub Ministries, Pretoria
35. Pastoor Jackie Matthys – Cherub Ministries, Pretoria
36. Ds. Pieter Grove – VGK Kuilsrivier
37. Ds. Steenkamp – VGK Eersterivier
38. Ds. Zincke – VGK, Vredenburg
39. Ds. Kotze – VGK Eersterivier
40. Dr. Flaendorp – VGK Macassar
41. Kommissaris Aäron Messelaar - Administratiewe hoof: Griekwa-koningshuis
42. Dennis Malgas – Afgetrede Afrikaansonderwyser
43. Dr Fiona Ferris – Senior dosent, Departement: Taalkunde en Moderne Tale (UNISA)
44. Frederik van Dyk – US-student
45. William Sezoe – US-student
46. Esra Plaatjies – Afrikaans lééf!
47. Leon Liedeman – Strateeg: Growcom
48. Samuel Theron – Uitvoerende hoof:  Sport Implementation Foundation
49. Danzel Andries – Produksiebestuurder: wynindustrie
50. Quinton Morkel - Sakesektor
51. Donovan Kortjé - Sakesektor
52. Wayne Hendricks - Onderwyskundige
53. Keith Topley - Sakesektor
54. Jolene Henn – Hoof: Korporatiewe Sake in die wynindustrie
55. Harlan Cloete – Radio-omroeper
56. Mercy Kannemeyer – Uitvoerendekunste-sektor
57. Marekyn Kruger-Evert – Sekretariaat: Afrikaanse Taalraad
58. John Muller – Leier, sakeman (konstruksie)
59. Auburn Kelly – Skoolhoof
60. Martin Botha – Entrepreneur en sosiale kommentator
61. Morné Dreyer – Sakesektor
62. Jerry Scott – Aktivis en sosiale kommentator
63. Anton Laubscher – Minerale en energie-deskundige
64. Haneé de Vries – Sakesektor
65. Prof. Anne-Marie Beukes – Uitvoerende hoof van die SAAWK
66. Japie Gouws – Direksielid, Afrikaanse Taalraad
67. Michael Jonas – Voorsitter, Afrikaanse Taalraad
68. Dr. Annelise de Vries – Ondervoorsitter, Afrikaanse Taalraad
69. Alana Bailey – Direksielid, Afrikaanse Taalraad
70. Prof. Marné Pienaar – Kantoor vir veeltalige dienste, Universiteit van Johannesburg
71. Dr. Leon Schreiber – Parlementslid, Demokratiese Alliansie, Kiesafdelingshoof vir Stellenbosch
72. Dr. Jeanette de Klerk-Luttig – Opvoedkundige