Foto: Robert Owen-Wahl | Pixabay
...
Daar is redes voor: die regering moet mense aanstel wat hy weet sy beleid sal uitvoer. (Onvriendeliker gestel, na sy pype sal dans).
...
Anne-Marie Mischke skryf op Facebook:
Soos seker honderde ander het ek al dikwels my mond uitgespoel oor die ANC se kaderontplooiing. Ons het immers hoofregter Zondo aan ons kant, want hy het in sy ondersoek na staatskaping bevind dat grootskeepse kaderontplooiing ’n groot rol in daardie onheiligheid gespeel het. Hy meen dit is ongrondwetlik. En tog het die Pretoriase hooggeregshof nou die DA se klag, dat die ANC se kaderontplooiing ongrondwetlik is, verwerp.
Hoe dan nou, was my eerste gedagte, maar toe lees ek die hof se rede vir sy bevinding: Die DA se betoog is op suiwer bespiegeling gegrond, sonder bewyse. Nou, hier is my lekemening. Eerstens het die DA dalk ingeklim sonder dieptenavorsing. Bespiegelinge is nie goed genoeg nie. Die rede was dalk dat hy met die oog op die verkiesing politieke munt wou slaan uit ’n saak wat hy gedink het hy nie kan verloor nie. Die reg werk nie so nie. Jy moet jou bewyse bring.
Dit sou die DA dalk gebaat het om rustig op die ANC-dokumente oor kaderontplooiing wat hy kragtens ’n ander hofbevel eers hierdie week gekry het, te wag. Maar dan vra ek myself af of ’n veralgemening oor kaderontplooiing, selfs met bewyse en sonder bespiegeling, goed genoeg sal wees vir die DA om sy saak daarteen te wen. Tereg het die ANC aan die hof uitgewys dat kaderontplooiing ’n internasionale gebruik is. Inderdaad. Kyk maar net hoe elke nuwe Amerikaanse president sy mense en sy party se mens aanstel. En vir die met kort geheues, of die jonges onder ons, dis wat die Nasionale Party grootliks gedoen het, sy eie mense in hoë staatsposte en staatsondernemings aangestel. Jy sou ’n vergrootglas nodig gehad het om die nie-Nattes in hoë poste te kry. Daar is redes voor: die regering moet mense aanstel wat hy weet sy beleid sal uitvoer. (Onvriendeliker gestel, na sy pype sal dans). Die probleem kom by die verskil tussen hoe dit toe gedoen is (en hoe dit elders gedoen word) en hoe die ANC dit nou doen.
News24 het vandag ’n uitstekende uiteensetting van hoe die ANC dit doen.
Ja, die Nasionaliste – die eerste ministers en later die staatspresidente, die ministers, die amptenare – het destyds hul eie mense aangestel, en voor hulle het Jan Smuts-hulle se Verenigde Party dit grootliks gedoen. Dit was grondwetlik hul reg, hul plig, en hulle het ook probeer om bekwame mense in hoë poste te kry. Nie altyd geslaag nie, maar darem. Mense wat nie Eskom of die Spoorweg tot in die afgrond toe verniel het nie, byvoorbeeld. Waar daar wel baantjies vir boeties was (so is kaderontplooiing destyds genoem) is daar darem geprobeer om die beste boetie vir die baantjie te kry. So ook het die Amerikaanse president en sy kabinet die reg om hul aanstellings te doen.
Maar nie die ANC-regering nie. Die ontplooiingskomitee, ANC-lede, of soos News24 dit stel superkaders, met geen grondwetlike regte in dié verband nie, moet elke enkele aanstelling goedkeur, selfs die president se keuses van ministers. En bekwaamheid is nie bo aan hul lys van vereistes nie. So, in die hande van ongrondwetlik aangestelde amptenare, dikwels heeltemal onbekwaam, het ons ’n resep van verval en korrupsie en, volgens Zondo, vir staatskaping, gehad. Het ons dit steeds.
Miskien moes die DA die fynskrif van kaderontplooiing behoorlik bestudeer het voordat hy hof toe gehardloop het. Dan het hy dalk ’n saak gehad en dan het hierdie week se uitspraak dalk anders gelyk.