In het voorjaar van 2017 brengt de burgemeester van Amsterdam, Eberhard van der Laan, het schokkende nieuws naar buiten dat hij ongeneeslijk ziek is. Zeker is dat hij zal overlijden, maar hij zet zijn werk voort tot het echt niet meer gaat.
Die zomer is de burgemeester te gast in het programma Zomergasten. Een indrukwekkende aflevering waarbij de kijker beseft dat dit het laatste grote televisieoptreden is van deze politicus.
Prachtige brief
Uiteindelijk legt hij in september zijn taken allemaal neer. Hij doet dit in een prachtige brief:
Het was een groot voorrecht burgemeester te zijn van de mooiste en liefste stad van de wereld. Ik dank u voor het in mij gestelde vertrouwen, voor uw betrokkenheid en voor alle steun en tegenspraak die ik de afgelopen zeven jaren van u heb gekregen.
Hij eindigt zijn brief met de wens goed voor de stad en voor elkaar te zorgen. Na de bekendmaking van de brief gaan veel Amsterdammers naar de ambtswoning aan de Herengracht en geven een applaus als dank en eer aan hun burgervader. Een maand na de brief overlijdt Eberhard van der Laan op 62-jarige leeftijd. Hij laat een vrouw en 5 kinderen achter.
Erehaag van bloemen en knuffels
De erehaag van bloemen en knuffels blijft lang bij huis. Dat schrijft zijn vrouw Femke na zijn overlijden in haar column. Wekelijks publiceert ze voor de Amsterdamse krant Het Parool over haar ervaringen na de dood van haar man.
Ze begint ermee op het moment dat het gezin de ambtswoning moet verlaten en verderop in de stad gaat wonen. Dat is 3 maanden na het overlijden van Eberhard van der Laan.
Het is een moeilijke periode waar Femke wekelijks verslag doet van haar ervaringen. Het gaat over rouw, herinneren en de angst ook om de herinneringen los te laten. Het jaar dat Femke deze column schrijft is nu gebundeld in het boekje Stad vol ballonnen, Een jaar van rouw. De 51 korte stukjes vormen samen het aangrijpende verhaal van een gezin in rouw.
Missen
Vooral het missen van Eberhard is heftig. Niet alleen haar man is overleden, er is ook stukje van haarzelf verdwenen constateert ze in een column.
Nu ben ik niet langer Eberhards vrouw en daarmee is het zoms net alsof ik iets kenmerkends van mezelf ben kwijtgeraakt. Alsof ik opeens geen blauwe ogen meer zou hebben. ALsof ik opeens niet meer eigenwijs zou zijn. Iets wat je altijd was - eigenwijs, blauwogig, iemands vrouw - is weg. Met het overlijden van Eberhard is er een stuk van Femke verdwenen. (21/22)
Femke schrijft over haarzelf en de 3 kinderen die ze samen met haar man heeft. De 2 oudere kinderen komen uit een eerder huwelijk van de burgemeester. Ze schrijft zonder gene over haar verdriet, maar ook over haar bijzondere relatie met haar man. Daarmee ontstaat het verhaal van rouw. Net als zoveel stadsgenoten dragen ze dit verdriet bij zich. Het is alsof iedereen ballon bij zich draagt aan een touwtje, schrijft ze.
Al die herinneringen die zo aanwezig zijn dat ze wel zichtbaar moeten zijn. Als een grote ballon die met een touwtje om mijn pols vastzit. Eentje die ik overal mee naartoe sleep. (111)
Het is de kracht van de korte stukjes die Femke schrijft. Ze schrijft heel beeldend en weet soms ijzersterke beelden op te roepen met haar bijdrages. Soms word je er als lezer helemaal stil van. Ze leggen de vinger dan precies op de zere plek. Datgene dat je als buitenstaander niet durft te benoemen en waar je juist niet naar durft te vragen. Het zijn wel de dingen die je zou willen weten.
Draad oppakken
Geleidelijk pakt het gezin Van der Laan de draad weer op. Met alle bijbehorende "ups and downs". Dat laat het boek met 51 bijdrages vooral zien. Is er eigenlijk wel een eindpunt van rouw? De verteller vergelijkt het in 1 van haar laatste bijdrages wel met het varen naar de overkant. Vanaf de overkant kun je ook goed de kant zien waar je vandaan komt.
Femke trekt mooie vergelijkingen, maar ze laat meteen ook zien dat rouw niet te sturen is. De ene column is meer beschouwend van aard, terwijl de andere de harde werkelijkheid presenteert. Die laatste soort columns zijn meteen de meest intense. Ze komen bij je binnen en raken je.
Daarmee is Stad vol ballonnen een mooi boek over rouw. Dat het hier om de vorige burgemeester van Amsterdam gaat, verbindt en raakt je daarom misschien nog meer.
Femke van der Laan: Stad vol ballonnen, Een jaar van rouw. Amsterdam: Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2019. ISBN 978 90 468 2570. Prijs: € 15,00.