Innie shadows
Olivia M Coetzee
Modjaji
ISBN: 978-1-928215-92-9
Naomi Meyer vra vir Olivia Coetzee oor Olivia se boek Innie Shadows.
Olivia, baie geluk met jou roman Innie Shadows. Jy skryf al lankal rubrieke vir LitNet, maar wanneer was die dag wat jy besluit het: Nou skryf ek 'n boek?
Baie dankie, Naomi. Dis ʼn lekke gevoel om oo Innie Shadows te kan praat met jou.
Ek het met poems begin, toe ek nog kind was. Maa nooit kon ek gedroem het dat ek eendag sal praat oo ʼn boek wat ek geskryf hettie, nie ommat ek nie lief was vi skryfie, maa ommat hoe ek opgegroei het was boek skryf en lies nie deel van my toekomsie. In my twiede jaar op universiteit stel een van my vriende voo dat ek ansoek doen om ʼn Creative Writing Elective in my dêre jaar te vat. Dis waa dit begin het vi my, om vêder myself te sien as skrywer, en daai idee was vêder vas gesement toe ek anvaar wôd om my meestersgraad in Creative Writing by UCT te doen.
En kan jy die inspirasie vir Innie Shadows onthou, wat die verhaal laat vorm aanneem het?
In die middel van 2015 het ek gelee van David Olyn, ʼn jong man wat wreed vemoor was ommat hy gay was. Die storie was een te veel vi my, wan ek het gewêk in die Human Rights Sector vi meeran vyf jaa, en daai storie van hoe mense doodgemaak wôd ommat vi wie hulle lief is, anners is, het nog net altyd by my gebly, en dit gemix met die homophobia wat ek in die kêk en in my gemeenskappe deumaak het, was die klei van waa Innie Shadows van uitgedruk is. Dis ʼn daaglikse baklei met godsdiens, mense, en communities om net jouself te kan wies. En as djy jouself is dan kan mense dittie vattie, en hulle ienigste way of dinge bieter te maak is om jou af te druk of dood te maak in die naam van “godsdiens”, because it starts there for me, that prejudice, and homophobia starts there.
Dalk kan jy iets van jouself vertel?
Ek dink ek was maa nog net altyd ʼn dreamer, altyd uitgekyk by die klaskame se vênstes, wou altyd meedere hê van myself en die liewe. Ek is die oudste van vier dogtes, my ma was ʼn soort van ‘n enkelouer innie sense van my pa was daa maa oekie daa nie, en ʼn antie van drie klein niggies, en een klein nefie. Ek is die cool antie, wan ek speel nog games met hulle (nou dis Xbox), modderkoekies iet, en die lis gan an.
But growing up het baie challenges gehad, en dit het sy eie letsels gelos. Toe ek skool klaa maak toe begin wêk ek by Diskom, en ʼn paa maane daana toe wôd ek angestel by Pick n Pay as kitchen assistant, ek en antie May (Mavis Cleophas) moes elke dag kos maak vi die staff en merchandiser van die winkel. Dit het my baie gelee van op ʼn stage staan, #LMK. Ek kan haa nog hoo lag, en praat. Antie May het my gelee van fokus hou in die gesig van “honger” oë, en ek dink daai lesse het ek onbewus saam my gedra, tot vedag toe.
En iets van jou omstandighede waaronder jy die storie geskryf het: Was dit maklik, was die pad vol hobbels en bulte?
Innie Shadows was my meestersgraad manuscript, dis waa dit begin het. Maa dis glattie mee die Innie Shadows wat ek in 2015 begin hettie. Soe toe ek begin skryf het, was ek op universiteitveblyf. Die eeste draft was die maklikste; dit was die ooskryf wat my soms onnegekry het.
Wat was die soet en die suur terwyl jy aan die boek geskryf het?
Dit was net lekke om die niewe wêreld te skep, om die mense van Shadow Heights te lee ken. Gershwin met sy lus vi die liewe, en sy groot droeme. Sara wat die Shadow Heights sien as haa anker, en altyd die mooi in die liewe dophou. Nique wat finally haaself kan wies na haa operasie, en hoe dit haa liewe bieter gemaak het. Dit was net lekke om te kan skryf.
Terwyl ek geskryf het, moes ek warrie oo die admin, oo die logistics, wan die rent wat moes betaal wôd, en die beursgeld wattie kop uitstiekie. Net everyday things wat ek nettie wou doenie, maa moes, wan dit was lekkerder om te skryf dan om grown-up te speel.
Dis oek in die tyd wat ek getrek het Ceres toe. Ek het daa die eeste draft in Kaaps beginte skryf. Die energie van die berge en omgewing van Ceres het plek-plek oek deel geraak van Innie Shadows.
Maa dit was daagliks ek en my kat Nonna wat maa gewêk het an Innie Shadows.
Is die boek outobiografies?
Nee, dit gannie oo my liewe nie. Maa ek dink dat skrywers en artists in general represent die tye. Daa is ʼn quote wat dit sê: “Art is a reflection on society and the times.” Hierie konsep was an my voogestel deu ʼn lecturer. En dis oek Nina Simone wat sê dat dit die artist se “duty” is dat hulle wêk die “society reflect”.
Skryf is vi my ‘n natuurlike proses Dis swaa, maa dit vloei. Like ʼn sense van God, en my voo’ouers wat die storie guide. Soe met allie stories wat ek daagliks optel, en die mense wat ek onmoet, en die dinge wat vi my nie sense maakie, is daa soes die accumulation van die stories wat dan deu my geguide wôd. Dit voel rêrig spiritual vi my.
Dis in die boek The artist’s way wat Julia Cameron praat oo hoe as artist mens die waterput vol maak, en dan van daa af create. Op ʼn manier lat ek die storie deu my vloei, en dit kan moeilik raak, wan soms wil die “ego” of ʼn mens se kop oovat. En hopefully speel my ego nie te ‘n groot rol in Innie Shadows nie. Ek dink ʼn mens se kop is belangrik vi wanne dit kom by die editing proses. En an die anne kant kan ek klein stukkies van myself sien in different karakters. My liefde vi computers wat Gershwin geërf het, om nie te veel te veklap nie, maa ek dink dis nie moonlik om ʼn mens se self uit die skryf uit te haalie.
Jy skryf so treffend oor Dood, dat sy 'n vrou is. Praat met my oor die shadows.
I think that death is such a big thing for all of us, something that we fear daily. Ek dink die vrees van Dood keer ôs om rêrig die liewe te liewe, wan ôs is bang om vi Dood te meet. En Dood in Shadow Heights is like iets wat altyd daa is, dis altyd voo jou, djy ruik dit, djy proe dit, soms kan djy dit voel, an dit raak, you know, it plays on all of your senses. En wat interesant was vi my, is om te sien hoe Carl kind-of vi Dood invite om te kô sit, of eeder anvaar dat, you know, Dood is hie, en daai’s okay. Ek dink wat vi Carl dit makliker gemaakit en wat Carl try om te sê is dat Dood is net nog iémand, something not too fear.
Carl sê in die boek: “Imagine Dood het ʼn hond gehad met die naam Snowy.”
I mean come on ... lol! Voo Carl kon ek nog nooit soe an Dood gedink hettie. Dink jou in dat Dood maa net nog iets of iemand is.
Jy skryf soos wat jy praat. En as jy dink aan die Afrikaans wat jy op skool geleer het: Was dit moeilik om 'n Afrikaans te leer anders as die taal wat jy by die huis praat? Of net anders?
Op skool was dit baie weird vi my om altyd te sien dat my punte vi Engels was altyd hoër as Afrikaans. En dit het my altyd confuse, en lat sleg voel, want ek práát dan Afrikaans, kaantie-penaantie was dit nooit soe nie. By Prince Albert Leesfees 2019 vroeg in November het ek vi Innie Shadows gan voostel. En dit was soe cool vi my om te praat met ʼn gehoor wat die meederheid jongmense van kleur was.
En al is die boek nie rêrig geskik vi ienige iemand onne die ouderdom van 18 nie, was dit cool om daai jongmense daa te hê, wan hulle wou wiet van hulle taal, en hoekô hulle taalie deel is van hulle skoolliewe nie. Hulle wou wiet maa hoekô kan hulle nie in hulle eie taal in hulle skoolwêk doenie. En ek het meedere vrae gehad as antwoore, because Kaaps is tog nie Afrikaansie. En selfs dit bevraagteken ek nog, wan hoe sê ʼn mens. Hoekô “Afrikaaps”, Hoekô ʼn variasie van Afrikaans? Dan kan dit mos maa net soe ʼn variasie van Hollands is? Maa die taal is tog meedere dan net die “missing R’s” soes Jan Raap my remind op LitNet. Wil net sê, Jan Raap, I recognise your racism, friend. Maa daa is nog soe klomp vrae vi my om te antwoord wanner dit kô by die taal van my, but I love writing in it. Dis vryheid vi my om te kan skryf in my taal.
Ek was nog altyd lief gewies vi Engels, en het my Bachelor’s- en Honours-grade in Engels geskryf, en oek my gedigte en alle anne skryfwêk voo ek begin skryf het vi LitNet, en dan Innie Shadows was in Engels. Die eeste draft van Innie Shadows was in Engels, en ek was somme straight gesê deu my supervisor: “Djy kan nie in Engels skryfie.” En miskien moes sy dit vi my sê lat ek my eie stem kon vind, lat ek kon skryf soes ek die liewe sien, en anvat. En op selle wyse was Etienne van Heerden net soe ʼn groot invloed op die taal waa’in ek skryf vedag. Is like daai different mense wat in my liewe in gekommit om te sê, dis okay, skryf soes djy wil.
Wie is jou ideale leser van hierdie boek?
I went against everything I was taught: Find a genre, write for that genre, find an age group, write for that age group, en ek het dittie met opset gedoenie. Ek het geskryf wan daai storie moes uitkom.
Dis ʼn storie wat oek mense wat al deu die kêk en die godsdiens gedissapoint was, raak. Dit sal jongmense raak wat deal met droeme, en elke dag se liewe in Suid-Afrika. Ek dink daa is meer en meer ʼn Shadow Heights om elke draai. Dissie net siekere mense wat tik, of wat velang om anvaar te wôtie.
Soe “ideale leser”? Mense wat Kaaps vestaan en lees, of wat Afrikaans vestaan en lees. Mense boe die ouderdom van 18. Ek dink die donker wat die boek oo praat is miskien ʼn bietjie te donker vi kinnes onner 18. Ek dink nou hie an Fettie en wat met hom gebee. Die taalgebruik, en ʼn paa scenes van geweld, en seks.
Wie in die storie is jou gunstelingkarakter en vir wie word jy kwaad?
Ek hettie net een nie – I never have one favourite of anything, LOL. Hulle amal is cool, selfs Fettie en Dood.
Maa Rose en Pastor Richard maak my die moer in. Just who they are as humans and what they represent in the “real” world. Maa ek kry vi Rose jamme, wan die donker wat sy elke dag moet saam liewe, en hoe godsdiens of die kêk wat moes die lig wies, daai donker begin gebruik het vi die vekeere riedes. There is a very fine line between doing God’s work, and abusing power within churches. It no longer is about what God should be and is to people, but how people use God to further themselves. En dit maak my seer. I am still a believer, en ek sal altyd ʼn kind van God bly, en Rose en Richard vi my represent die “shadows” in die kêk en godsdiens.
Is jy lief vir jou karakters?
Ek wens ek kon Shadow Heights vêder develop vi TV, om te wys net hoe complicated, wonnerlik, intelligent, vol liewe, en vol dryfkrag hulle amal is. Dis hoe lief ek vi hulle is. Soes ek hie sit en jou vraag beantwoord, hoo ek vi Rose in die toekoms, en wie sy kô raakit. Daa is soe baie van wie hulle is waavoo daa nie genoeg tyd en space en resources was om oor te skryfie.
Wil jy hulle verander, of dinge wat hulle doen, ook verander?
Dis maklik om hulle te veanner, maa die veannering kan net gebee as dit deel is van die storie, soe ek wil miskien hê dat hulle moet veanner en ek kan miskien try om hulle te veanner, maa as dit nie in die storie pas nie, dan pas dittie. Soms klink dittie reg om soe te praat van ʼn storie of karakters wat ek opgemaakit nie, want die storie kan change, en ek kan die storie change, maa die change moet inpas, om die experience vi die reader ʼn lekke een te maak. En oek om truthful te wies oo die karakter.
Die kerk speel 'n groot rol in die storie. Mens kan sê dis 'n karakter op sy eie. In die naam van godsdiens word daar goeie goed gedoen. En grusame dinge. Wat is jou gedagtes daaroor?
In die naam van God, godsdiens, wôd daa baie dinge gedoen, soes djy sê, maa dit trek vi my meedere en meedere na die donker kant toe. I mean, you have your churches met toe deure, en sjebeens met oep deure; djy het jou pastors wat mense in afskuwelike dinge lat gloe, en afskuwelike dinge doen. It breaks me from within wanne djy kyk hoe rêrig nodig die gemeenskap God nodig het. Die “kêk” gebruik en misbruik God; people aren’t true anymore.
En miskien is dit nou nie allie kêke wat dinge soe doenie, maa hoekô is gemeenskappe soe afgebriek when on every other corner you have spaces like churches available where people can come to be healed?
Rose en Richard is deel van “Die Velossing”, soes hulle dit noem, en hulle portray daai donker in die kêke wat ek daagliks sien.
I think God is crying in their hand, because of what people are doing in the name of God.
Waar het jy die tyd gekry om hierdie storie te skryf, so tussen jou LitNet-rubrieke deur?
Soe Innie Shadows het mos nou begin as ʼn universiteitsprojek, en dit was maa basies elke dag se skryf vi vie tot vyf ure, depending op hoe die gies gevoelit. En die rework was maa stadig, en die moeilikste, wan dit was my eeste groot skryf, en daa was dinge wat baie moeilik was om te change. Maa one thing that I appreciate en wat ek mal oo was in die eeste skryf, is my supervisor, Sonja Loots, en die vryheid wat sy my gegie het om te skryf soes ek dit voel en sien. Haa input was oo die taal, dit was om die gate te sien. Ek dink ek was nog altyd in ʼn akademiese frame of mind, en het altyd vewag dat sy moet my sê hoe die storie nie wêk, of dit is vekeerd, of dat is vekeerd, maa sy’t my die space gegie om te skryf soes ek moes. You know, it was about the technicalities for her, die taalgebruik. Ommat Kaaps soe min in geskryf wôd, was daa baie goed om oo te dink, like om konstant te wies met taalgebruik. En gloe dit, selfs met die sewende edit was daa nog steeds taalsgewys dinge wat uit place uit was, of wat reg moes gemaak was.
En hoe het jy dit op koers gehou, die skryf van hierdie storie?
Soms het my time management gesuck, maa dit het gegan vi my oo my daaglikse schedule en die antal woorde wat ek moet skryf per dag. Ek dink boekskryf is mos nou ʼn kreatiewe ding, maa djy kan rêrig suksesvol wies om ʼn boek in ʼn maand te skryf as djy hou by daai 5 000 woorde ʼn dag skryf. En honestly, dis moonlik, maa dit help om vinnig te tik, lol, en ʼn quiet space te het om te skryf. Ek kan wêk in ʼn semi-quiet space. Like my earphones/headphones in/op my ore en I’m good to go.
Ek hou van in die oggend skryf, my middae is maa stadig, like ek dink ek moet slaap in die middag, wan alles raak stadiger by die middag, en dis die heel beste om van soe drie-uur in die oggent af te beginne skryf. I love the quiet and the freedom wat daai tyd in die oggene my bring.
Wie is jou gunstelingskrywer en by wie het jy die meeste geleer wat skryfwerk betref (as skrywer, of as mentor – dit hoef nie iemand te wees wat jy ken nie).
My gunstelingskrywers? Hulle range van Kabelo “Sello” Duiker, Toni Morrison en Chimamanda Ngozi Adichie tot JK Rowling en Deon Meyer.
Ek is a huge Harry Potter fan, nie net ommat dit gan oo witches en magic nie, maa just to imagine what it took from her to create those stories en karakters. Insane! LOL. JK Rowling. She’s a master of this craft! Ek is ʼn huge fantasy/sci-fi genre fan.
I wanna be like Deon Meyer, #LMK. I love his work. I am just amazed at the type of stories he tells, dark, but there’s always a glimmer of hope, en dis local. Ek is ʼn bietjie starstruck, maa die crazyste van alles is, ek het hom gemeet by een van my meestersgraadseminaars, en net daai spesifieke dag toe is ek siek en by die huis. En ʼn paa maane daana is wat ek die man se wêk beginte lies. Ek kon myself geskoppit. Lol. My gunstelingboek van Deon Meyer is Koors.
Vertel my van jou kat!
Ai, ôs se Nonna. Toe ek haa sien die oggend wat Daylene haa huis toe bring, toe doep ek haa met die naam Oem Jan, wan sy’t sulke lang wit snorre gehad. Ek raak nog steeds hartseer wanner ek dink an haa. Sy’s lankalie mee met ôsie, maa ek dra haa nog elke dag met my. Sy was ʼn klein katjie toe ek biesag was om vi Innie Shadows te skryf annie begin. En haa plek was altyd op my skoot of op my skouer. Sy’t daa grootgeraak. Dit was ôs twie allien daagliks by die huis. Ek het na haa gekyk, en sy’t my company gehou. She was great, en playful. Once gan sit ek en meditate, #LMK, en ek sit nog soe op die grond, voo die kês, met hanne wat oep lê op my skoot, en hier voel ek net hoe sy vannie kooi tot boe-op my kop spring, en daa sit Nonna boe-op my kop biesag om te meditate. #LMK. That was the best meditation session wat ek nog gehad het, al was dit soe kôt, wan ek konnie ophou laggie, en toe wôd die lag in ʼn gespelery met haa.
Dink jy dat daar genoeg mense in hierdie land omgee vir mekaar?
Ek dink ôs is maa nog lekke bang vi mekaa hie in Suid-Afrika, en met vrees kô daa mos allerande onnodige goed saam.
Dis baie moeilik om kallid mense se stories te kry in boekvorm. En daa is stories, maa daa is soeveel meer stories wat nog vetel moet wôd. En op dit kan ek jou dan antwoord – dat soes ek dit sien, wôd daa maa baie min mense se stories na geluiste. Of baie min mense se stories wôd geskryf. En daa is baie min skrywers van kleur – which wel biesag is om te change, en dis lekke om te kan deel wies van die change.
En oek op dit net in general: Mense van kleur het noggie genoeg literatuur, of media daa buite lat ôs kinnes hulleself kan sien as net die veliede nie. Boeke, of stories, kan goeie voorbeelde wies vi amal. Soe ôs het beslis meedere stories nodig wat kan gemainstream wôd.
Het jy raad vir enigiemand anders wat 'n boek wil skryf, wat daarvan droom, maar wat dit dalk nie kan bekostig of weet waar om te begin nie?
Ek dink dat elke pesoon kan dit bekostig om hulle storie te skryf, en te vetel in die niewe wêreld wat ôs in liewe. Daa issie mee ʼn veskoning om te sê maa ek hettie dié, of ek hettie dáái nie. Google is soe ʼn groot resource wat mense kan gebruik, en dit kos maa min data om goed op die internet te lies.
As djy wil skryf, en dit krap nou al heeltyd binne-in jou om te skryf, dan moet djy skryf. As djy nie ʼn laptop of computer hettie, vat ʼn pen en ʼn cheap hardcover boek wat Pep of Shoprite vekoep en knyp elke oggend een uur van jou dag af om te skryf. Al moet djy ʼn uur vroeër opstaan, doen dit. Of gebruik jou smartphone en laai vi jou ʼn app af waa’op djy kan skryf, en begin met jou eeste karakter of jou eeste twie karakters, en gan met dit. Luiste na die storie, en skryf die storie.
En onthou, onthou, onthou, die eeste skryf is net dit, die eeste skryf. Boek skryf, storie skryf, poems skryf, ienige iets wat skryf betref, gannie oo dit wat djy eeste skryfie. Djy moet oo, en oo, en oo skryf. Jou storie mag goed wies met jou eeste draft, maa dit bieter dan goed wies op jou dêre draft.
En lies, mense, lies! Gedurende die skryf van Innie Shadows het ekkie fiction geliesie, wan wat gebeer as ʼn mens lies, en djy skryf daana, is jou skryfstem ge-influence deu die fiksie wat djy lies, which I love, when it comes to just practising writing, but wat oek bieter is en belangrik gewies het vi my, was om deu my eie stem te skryf. But lies baie fiksie. As djy nie can travelie, that’s what books do – hulle vat jou na soe baie different plekke toe.
Ek gan van volgene jaar af skryfworkshops anbied vi beginners, soe as djy voel djy hulp nodig het op daai aspek, kô volg my Facebook blad, of my Twitter of hou my website dop vi updates.
Wat is die sin van die lewe?
Djy’s nooit te oud om iets niets te try nie, en in dit liewe my hoep dat daa is altyd ʼn way, daa is altyd ʼn pad om vorentoe te stap.
Baie dankie Naomi, en LitNet, en amal wat my onnersteun op LitNet en oek op anner plekke.
Lees Olivia se LitNet-rubrieke hier.