Stofvinger

  • 6

Inleiding

Toneel speel af: Op ’n klein plasie, ’n gemeenskap, ’n klein gesinnetjie, ’n pa (skaapboer), ma (huisvrou) en hul enigste seun.

1

My naam is Klaas. My pa het ons huis met ’n ysterhand regeer, my ma was ’n fyn skraal vroutjie en stil van geaardheid. Ek kon nie skoolgaan nie. Ek is op 7-jarige ouderdom ’n skaapwagter.

“Ma’ hoekom kan ek nie skoolgaan nie?”

Ma: “My kind, jy is ons enigste seun en jy moet ons skape oppas. Hierie skape, my kind, en die veld is jou skool, jy moet leer om die skape mooi op te pas. Wanneer een skaap beseer moet jy sy besering hanteer. Jy moet ook die skaap teen die wilde diere beskerm.”

“Ma’ ek sal nie eendag kan lees of my naam kan skryf nie.”

Pa met ’n harde stem: “Klaas, die skape wag, vat jou kierie, jou kossak en jou watersak, loop nou, werksdag het begin!”

Sesuur in die oggend en my werksdag het amptelik begin. Sonder dat ek Pa terug antwoord, het ek my kierie, my kosmandjie geneem, en reguit na die skaapkraal. Ek maak die skaapkraal se hek so ’n meter wyd oop sodat die skape agter mekaar kan uit beweeg. Die skape ken al hul looppad na die hang van die berg.

Met my eerste werksdag het pa my vergesel. In die verte is ’n voetpad waarlangs die skoolkinders hul weg vind na die skool. Ek moet elke oggend, van nou af, en in die middae met die skape daar verby beweeg. In die veld so tussen die skape het Pa my geleer hoe om ’n skaap se gebreekte been te spalk, ook om die verskillende plantsoorte uit te ken. Dit sluit in plante wat mens en dier kan eet en wat mens en dier nie mag eet nie. Pa het my ook geleer hoe om die skape teen jakkalse te beskerm. Sodra die jakkals nader beweeg het ek my kettie en my ronde klippe wat alreeds gereed binne my leersak is, geneem. Ek blaas dan op my fluitjie en die skape beweeg dan nader na mekaar. Dan skiet ek die jakkalse met my kettie. So het my pa my ook geleer hoe om my water op warm dae koel te hou. Ek moes ’n gat maak, nie te diep nie, dan moes ek eers in die gat bossies inpak en dan my watersak, en daarna weer met bossies toepak.

Diep in my hart het ek die begeerte gehad om te kan lees en skryf, en om skool te gaan. Skoolgaan het my ouers my verbied. Oor skoolgaan het my pa gesê: “My kind, jy moet ’n ryk skaapboer word, met skaaphandel kan jy ’n toekoms bou. Die skaapboerdery en die plaas sal eendag jou erfdeel word.”

“Dankie Pa!” sê ek en mompel voort. “Al my maatjies gaan skool toe met hul skoolklere. Ek wil ook skool toe gaan.” Pa verhef sy stem en sê: “Klaas, ek het finaal daaroor besluit. Jy is ’n skaapboer.”

Gedurende die middagure sien ek hoe die skoolkinders huis toe beweeg. Die plaaskinders het ek geken, maar ek kon nie eers met hulle speel nie, want hulle ouers het dit nie toegelaat nie omdat ek nie skoolgaan nie. Ons bure se dogtertjie, Konfyt, kon ook nie met my maats wees nie.

Laat daardie middag het ek en Pa teruggekeer met die skape huiswaarts. Van môre af is dit my taak elke dag om die skape op te pas. Toe ek by die huis kom vra ma: “Hoe was jou eerste werksdag, Klaas?” “Goed dankie Ma,” sê ek en beweeg sleepvoet na die badkamer, en maak my gereed om te bad. Nadat ek my klaar gebad het, maak ons almal gereed om aan tafel te sit om ons aandete te geniet. Nou is dit eers tyd vir boekevat. Pa lees uit die Bybel, daarna bid Ma en seën die tafel. Pa sê in die Bybel staan geskryf: Eer jou vader en jou moeder sodat jou dae verleng kan word. My eer vir my ouers was binne-in my hart, maar my begeerte om skool te gaan was ook in my hart.

Nadat ons klaar geëet het, het Ma die tafel afgedek, en dan het ons om die beurt die skottelgoed skoongemaak. Daarna het ek reguit na my slaapkamer gegaan. Vir baie nagte het ek gedroom van skoolgaan. My droom kon ek met niemand deel nie, so moes ek my droom vir myself bewaar.

Opstaantyd elke dag was dieselfde roetine. Skielik besluit ek terwyl ek weer tussen die skape beweeg, ek gaan ’n plan uitwerk en self na die skoolhoof gaan. Maar hoe sal ek maak sonder dat my ouers dit uitvind?

Ek besluit môreoggend staan ek baie vroeg op voor my ouers wakker word en beweeg in die vroeë oggendure na die skool. So het ek besluit en so het ek gemaak.

Intussen het Klaas se pa wakker geword nadat hy alreeds weg is. Pa roep: “Klaas, waar is jy so stil; bring nou vir my en jou ma die koffie.” Skielik besef sy pa dis te stil in die huis en daar’s geen antwoord nie. Pa staan op en gaan rustig na Klaas se slaapkamer. Tot Pa se verbasing is hy nie in sy slaapkamer nie. Onmiddellik besef Pa daar is fout. Klaas is nêrens te vinde nie. Met sy pa se geroep het Ma ook wakker geword. Pa beweeg na buite en sy jare lange ondervinding hoe om verlore skape op te spoor het hom onmiddellik op Klaas se spoor, wat nog duidelik sigbaar was, gelei. Pa het vir Ma geskree: “Ek het sy spoor gekry en gaan hom nou soek, Ma, jy sal maar vandag die skape moet gaan oppas.” Ma het geen keuse nie en volg Pa se opdrag gehoorsaam uit. Na verloop van ’n uur word die soektog suksesvol voltooi.

Pa het my gevind reg voor die skool se hek. Ek word met ’n kwaai en streng stem begroet. Pa gryp my aan my arm en onmiddellik het die sambok sy werk gedoen. Die skoolkinders op pad na die skool aanskou verslae hoe my pa vir my pak slae gee. Pa skree: “Klaas, vandag leer ek jou ’n les, jy sal dit nooit weer vergeet nie. Jou ma kan vandag nie eers haar werk doen nie, sy pas jou skape op.”

Terug by die huis. my lyf lyk soos iemand wat van ’n vuurwarm braairooster afgehaal is, en Pa is moeg en uitgeput na die lyfstraf wat hy my toegedien het. Pa beveel vir my om na my kamer te gaan en daar te bly. Ma het besluit sy kom vroeër met die skape terug huis toe. Sy was ook bekommerd oor my en het gewonder of Pa my gevind het en het ook besluit om my ’n les te leer. Met Ma se aankoms by die huis sê Pa: “Ek het hom gevind styf teen die skoolhek, ek verseker jou hy sal nie weer die skape teleurstel nie.”

Ma beweeg die huis binne reguit na my slaapkamer. Toe sy my sien, vergeet sy onmiddellik van die les wat sy my wou leer. Trane skiet in haar oë. Sy het my innig jammer gekry. Ma skree op haar beurt vir Pa: “Jan, Jan, dit moet nooit weer gebeur dat jy Klaas so slaan nie. Bring ’n bad met lou water en kruie sodat ek hom daarin kan was.” Nadat ek klaar gewas was, smeer my ma my met ’n soort salf met die reuk van medisyne.

Daardie aand by die etenstafel nadat Pa klaar boekegevat het, sê hy: “Jy was verkeerd en ongehoorsaam, jy moet vir my en jou ma om verskoning vra.” Ek sê met n huilerige stem: “Pa en Ma, ek sal nie weer ongehoorsaam wees nie.” My hele liggaam was so seer ek kon nie behoorlik sit nie. Na ete moes ek ook die tafel afdek en die skottelgoed was. Daarna het ek onmiddellik na die slaapkamer beweeg en probeer om aan die slaap te raak.

Daardie nag speel die dag se gebeure duidelik voor my af. Die pak slae sal ek nooit vergeet nie, maar die grootste vernedering was die onderlangse gelag van sekere kinders. Van daardie dag af het die kinders my geterg en Skaapkop genoem reeds omdat hulle geweet het ek pas my pa se skape op. Die pak slae en die vernedering het my begeerte om te lees en te skryf sterker in my hart laat voel.

Die volgende dag het aangebreek en ek het opgestaan met ’n seer lyf en my gereed gekry vir my daaglikse werk om skape op te pas. Ma het vir my pynpille, ’n warm bottel met koffie, en tuisgemaakte gemmerkoekies in my kosmandjie gepak. Ek het weer vir Ma belowe dat ek nooit weer ongehoorsaam sal wees nie en besef dat skoolgaan nie vir my beskore is nie.

Op pad met die skape na die weiveld kom die skoolkinders ook aangeloop. Hulle loop dieselfde pad wat ek in die oggende en middae moet oorsteek.

  • 6

Kommentaar

  • Anoeschka von Meck

    Ek jubel en juig oor elke nuwe stem in Afrikaans! Baie dankie vir hierdie Klaas Welkom en ja, ons sien uit na die verhaal om te vervolg, asb! Pragtige titel ook.

  • Baie dankie, Anoeschka
    Ek waardeer jou opregte opinie,ek glo hierdie boek gaan hoogtes bereik, ek het nog 'n boek klaar; dit is eers 'n geheim ...
    Lekker lees!

  • Wow hoofman welkom! So pas vir my kind voorgelees; absolutely good reading in my moedertaal ... May God bless you.

    • Baie dankie, Pastoor Mckay vir u opregte mening ek waardeer dit baie,alle eer aan die Here.Nogmaals dankie.

  • Reageer

    Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Kommentaar is onderhewig aan moderering.


     

    Top