Sêgoed van Karel Schoeman "As skrywer voel ek my nie geroepe of verplig tot openbare verwoording nie.” “Die skrywer se werk is nie om betrokke te wees nie; die skrywer se werk is om te skryf.” In 1988: “Ek het myself nooit as ’n Afrikaner gevoel nie, ek’t nie Afrikaans grootgeword nie. Ek het die Afrikaner al van naby gesien; in dié sin is ek nie vreemd teenoor hom nie, maar ek voel nie dat ek deel is van die Afrikaner nie.” Oor sy aftrede op Trompsburg: “Ek is waar ek wil wees. Ek doen wat ek wil doen. Ek stap in die straat; sien die oop veld; sien die koeie wat die blomme kom vreet omdat dit buite te droog is.” “Vroeër het mense gekla niks gebeur in my boeke nie; nou is daar niks sulke klagtes nie. Mense byt nou op die tande en lees my boeke deur. Afrikaanssprekendes het dieper leer lees; hulle het agtergekom dat daar ook iets tussen lettergrepe gebeur.” Oor pryse: “Pryse beteken geld. Geld is baie belangrik. Die roem is lekker, want dis lekker om te weet iemand hou van jou boeke, maar geld is nie te versmaai nie.” Oor sy liefde vir die geskiedenis: “History is safe, because it gives an overview. You see the present is unpredictable, the past you can arrange. If you write a book on, say, Winnie Mandela or Nadine Gordimer, you don’t have distance.” “I don’t know if I am writing for publication. I write what I like, not what I think will be publishable. But I know that I could always present it for publication and it will be considered. If that was not the case, I don’t know if I would still be writing.” In 1993: “You don’t choose whether you write a novel. Your sub-consciousness decides for you. I know there are people who sit down from eleven to three o’ clock every day. But it is very difficult to get entrance to yourself. I know that sounds pretentious, but it isn’t. It is painful. You have to tune yourself. You have to be prepared to sit for two to three hours and then write for only half-an-hour. That is how I work.” "Al wat saakmaak met die skryf, meen ek, is dat die skrywer deur die boek (of die boek self, as skepping van die skrywer) met ’n enkele leser kontak maak, tot hom of haar spreek en vir hulle persoonlike betekenis het, en hoe meer dikwels so iets plaasvind, des te meer vervullend is dit vir die skrywer; in elk geval vir my. Skynbaar was (en is) ek ten spyte van volgehoue kritiek op my skryfwerk na vorm en inhoud tog tot so iets in staat, wat telkens ’n rede vir diepe dankbaarheid is wanneer ek blyk daarvan kry." (In ’n e-pos aan Johann Rossouw, Die Burger, 3 Mei 2017) Johann Rossouw skryf in Die Burger van 3 Mei 2017 dat hy, toe hy verneem het van Schoeman se dood, geluister het na die musiek waaroor Schoeman in Onderweg geskryf het, naamlik die vroeë klavierwerke van Satie. In 1976 keer Schoeman terug na Suid-Afrika nadat hy meer as tien jaar in die buiteland was en het hy geskryf: "Ek gaan die donker tegemoet ... Ek reis na die onbekende, maar wat ek eenmaal besit het, kan nooit weer verlore gaan nie. Die verlede vergesel my op my tog soos daardie klaviermusiek wat ek vanaand in my geheue dra." (Die Burger, 3 Mei 2017) |
Gebore en getoë
Karel Schoeman is op 26 Oktober 1939 in die hotel op Trompsburg in die Vrystaat gebore. Sy ma was ’n nooi Van Rooijen en sy was onwrikbaar Nederlands, en het net Nederlands met hom gepraat. Karel Schoeman se pa, ’n handelsreisiger, was haar tweede man. Sy ma wou hom nie ’n familienaam gee nie, hoewel dit die gebruik daardie tyd was. Daar is voorgestel dat hy Tromp genoem word, ’n naam “wat ek altyd gehaat het, omdat dit ongebruiklik was”. In sy derde jaar op universiteit neem hy die naam Karel aan na aanleiding van ’n Franciskaanse monnik, Karel van Sezze. Hy maak later sy nuwe naam amptelik.
Sy ouers skei toe hy drie jaar oud is en hy en sy ma verhuis na die Paarl in die Wes-Kaap, waar sy ma in ’n prokureurskantoor werk kry. Hy sien sy pa nooit weer nie.
As laerskoolseun woon hy die WA Joubertskool in die Paarl by en bring sy hoërskooljare deur aan die Hoër Jongenskool, waar hy in 1956 matrikuleer. Karel Schoeman skryf van jongs af en van sy skryfwerk is gereeld in skooljaarblaaie opgeneem. Op ’n vraag van die joernalis André le Roux of sy skrywerskap aan hierdie skool beslag gekry het, verseker Schoeman hom dat dit beslis nie so is nie: “Daardie onbenulle wat vir ons onderwys gegee het – jy kan dit nie glo nie, wat op kinders losgelaat word.”
Verdere studie en werk
In 1957 verhuis Karel en sy ma na Bloemfontein en hy skryf hom in by die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, waar hy in 1959 sy BA-graad behaal met hoofvakke Engels, Afrikaans en Nederlands.
Hy word Calvinisties groot: "In die NG Kerk gedoop. En die skoling sou Calvinisties wees, ja.” Maar reeds as kind stel hy meer belang in die Katolieke leerstellinge en in Bloemfontein word hy formeel in die Katolieke Kerk gedoop. Die kloosterlewe hou vir Karel ’n mistiek in en in 1961 is hy na Ierland, meer spesifiek na die Minderbroers in Killarney, en later na Galway om opleiding as monnik te kry. In 1965 gaan hy na Pretoria, maar na drie jaar by die Franciskaanse Seminarie besluit hy dat die lewe van ’n monnik nie vir hom beskore is nie en keer hy terug na Bloemfontein. Hier behaal hy sy Hoër Diploma in Biblioteekkunde en gaan werk vir ’n kort rukkie as vertaler in Johannesburg.
Hy vestig hom later in Amsterdam, waar hy in ’n biblioteek werk. Hy woon in verskillende plekke in Europa, onder meer in Kreta. Na ’n verblyf in Glasgow, waar hy as verpleër werk, keer hy in 1976 terug na Suid-Afrika. Terwyl hy oorsee is, ontwikkel hy ’n smaak vir die fyner dinge van die lewe, soos sjampanje, sydasse en goeie sjokolade. Sy migraines wat hom al op skool gepla het, neem egter in hierdie tyd toe. Gedurende sy verblyf in Europa keer hy op ’n redelik gereelde grondslag na Suid-Afrika terug vir kort besoeke aan sy moeder en aan sy uitgewers.
Terug in Suid-Afrika kry hy werk as vertaler in Pretoria en verhuis weer na Bloemfontein, waar hy tot 1981 as boekkeurder by die Vrystaatse Provinsiale Biblioteekdiens werk. Hy besluit egter dat hy genoeg van Bloemfontein en die Vrystaat gehad het en begin in 1982 as navorser by die Suid-Afrikaanse Biblioteek in Kaapstad werk. Tydens sy verblyf in Kaapstad verdiep hy hom in sy navorsing en sy skryfwerk. Dit is ook hier in Kaapstad waar sy moeder in 1989 oorlede is. Karel gaan strooi haar as op die plaas Witlaagte in die distrik Edenburg in die Vrystaat.
In 1999 keer hy terug na Trompsburg om hom daar te vestig. Hier kom hy tot ruste sodat hy aan die einde van Die laaste Afrikaanse boek kan sê: “[W]at ek eens elders gesoek het of verwag het, dit is hier, dit is in my.” In September 2008 het hy na Bloemfontein verhuis, waar hy in die Noorderbloem-aftreeoord gaan woon het.
In 1965 word Schoeman se Veldslag deur Human & Rousseau gepubliseer, en so begin ’n verbintenis wat vir baie dekades sal voortduur. Koos Human vertel: “(Dit) is vir ’n uitgewer ’n seldsame ervaring om ’n manuskrip van gehalte deur ’n onbekende persoon te ontvang. Dit was egter die geval met Karel Schoeman, wie se Berig uit die vreemde vroeg in 1965 by Human & Rousseau aangekom het. (...) Ek het aan Schoeman geskryf om die wie en van waar te wete te kom. Hy het teruggeskryf dat hy twee novelles in die laai het, maar besluit het om die verblyfboek oor Ierland eerste voor te lê. Ek het gevra om die novelles te sien. Ons het kajuitraad gehou en om strategiese redes besluit om die novelles eerste te publiseer en die ‘Roomse’ boek daarna. Sy eerste boek was dus Veldslag.”
Voor sy terugkeer na Suid-Afrika in 1976 vloei ’n verskeidenheid titels uit sy pen en word die Hertzogprys (in 1970 vir By fakkellig, ’n Lug vol wolke en Spiraal) en CNA-prys (in 1972 vir Na die geliefde land) aan hom toegeken. Hy ontvang die Hertzogprys nog twee keer: in 1986 vir ’n Ander land en in 1995 vir Hierdie lewe. Hy ontvang ook die Recht Malan-prys vier maal, die CNA-prys nog ’n maal en die WA Hofmeyr-prys. In 1997 ontvang hy die Stalsprys vir Kultuurgeskiedenis.
In 2000 word Schoeman se werk indringend bekyk tydens die hoofkongres van die Afrikaanse Letterkundevereniging, en die bundel Sluiswagter by die dam van stemme: beskouings oor die werk van Karel Schoeman word in 2002 by Protea Boekhuis gepubliseer. Van die bydraes is ook in Stilet van Maart 2001 opgeneem.
Met die toekenning van die Hertzogprys in 1970 aan Schoeman spreek WEG Louw die huldigingswoord: “Schoeman het met die viertal boeke (Veldslag, By fakkellig, ’n Lug vol helder wolke en Spiraal) gewys dat hoewel hy die waarde van die tradisie erken, hy in staat is om onafhanklik daarop voort te bou; dat hoewel hy heelwat geleer het van die romantegniek van ons tyd, hy sy werk nooit aan blote mode ondergeskik gemaak het nie; bowenal dat hy ’n Afrikaans skryf wat eenvoudig dog soepel, gevoelig dog virtuoos is. Sy prosa besit ’n vaart en eie innerlike ritme wat die kenmerk van die rasskrywer is.”
In 1986 ontvang Schoeman die Hertzogprys vir ’n Ander land en in sy toespraak, wat deur Ampie van Straten van Human & Rousseau voorgelees is, sê hy: “Dat die hantering van taal naamlik bekroon word op ’n tydstip dat die gebruik daarvan op ingrypende wyse aan bande gelê is, en in ’n land waar taal bowendien eerder gebruik word om te verdoesel as om te verklaar, moet vir my noodwendig ’n skadu oor hierdie bekroning werp. (...) Terwyl dit my as Suid-Afrikaner bedroef om in hierdie omstandighede te moet lewe, en as skrywer veral beklem om in ’n oorkoepelende stilswye te moet werk, is dit terselfdertyd egter vleiend om op dié manier gewys te word op die potensiële mag van die medium waarin ek werk. In sekere sin is dit vir ’n skrywer meer vleiend as wat enige blote prys ooit sou kon wees.”
Met die ontvangs van die Hertzogprys vir Hierdie lewe in 1995 sê Schoeman by monde van sy uitgewer, Kerneels Breytenbach van Human & Rousseau, dat hy “verras is en nie verstaan hoekom sy roman so positief ontvang is nie. Maar hy neem die prys met verwondering en dankbaarheid in ontvangs.”
Akkolades van universiteite bly nie agterweë nie. In 2000 ken die Universiteit van Kaapstad aan Schoeman ’n eredoktorsgraad toe vir sy uitstaande bydrae op die gebied van letterkunde en geskiedenis, en in 2004 doen die Universiteit van die Vrystaat dieselfde uit erkenning vir sy rol as leidende Suid-Afrikaanse skrywer. In 2004 word hy saam met André P Brink en Toek Blignaut vereer met die Suid-Afrikaanse Letterkundetoekennings vir hul lewenswerk as bydrae tot die Suid-Afrikaanse letterkunde.
In ’n onderhoud met André le Roux sê Schoeman dat hy nie eintlik Suid-Afrikaanse koerante lees nie, maar hy kry wel die Observer uit Londen. Hy staan nie maklik onderhoude toe nie en hou nie van groepe mense groter as drie persone nie. Hy bly weg van openbare geleenthede. By prystoekennings stuur hy sy uitgewer om sy bedankingstoespraak voor te lees. Hy lees resensies van sy eie boeke “meer per toeval as per opset”. Hy het nie ’n motor nie, want hy het nog nooit ’n rybewys gehad nie en wil dan weet "Vir wat?”.
Hy het egter ’n uitsondering met betrekking tot die bywoning van toekenningsgeleenthede gemaak met die ontvangs van die Orde van Ikhamanga in 1998 van president Nelson Mandela, wat hy persoonlik in ontvangs geneem het. Al wat hy by die geleentheid gesê het, is: "Dis ’n besondere eer vir die Afrikaanse taal.”
Karel Schoeman se skets Die jare wat hy vroeër in Skotland vir televisie geskryf het, word vir televisie verfilm. Dit is die eerste van drie tekste – die ander twee is Besoek en Die somerpaleis. Stephan Bouwer was die regisseur van Die jare en in 1999 sonder Lucas Malan hierdie stuk uit as een van Bouwer se hoogtepunte as televisieregisseur. In 1990 ontvang Schoeman die SAUK-prys vir Televisiedrama vir Op die grens. In sy huldigingswoord sê Jan Moodie onder andere: “Karel Schoeman ken en ontgin die geskiedenis, maar hy sien die universele raak en laat ons oor ons eie tyd dink.” Die stuk handel oor ’n Vrystaatse grensgesin uit die middel van die 1900's en die uitwerking wat die koms van die Basoetoe-oorlog op hul lewens het.
Karel Schoeman het ’n beduidende bydrae tot die kultuurhistoriese boekstawing van die Vrystaatse, en meer spesifiek die Bloemfonteinse, erfenis gelewer. Sy bekende bydraes op hierdie gebied is Bloemfontein: die ontstaan van ’n stad 1846–1946, Vrystaatse erfenis, Boukunsskatte van die Vrystaat en Bloemfontein in beeld 1860–1910, om net enkeles te noem. Hy is ook redakteur van die Vrijstatia-reeks wat oor die 19de-eeuse Vrystaatse geskiedenis handel. Karel se biografie oor Olive Schreiner, Olive Schreiner: ’n lewe in Suid-Afrika 1851–1881 en Only an anguish to live here: Olive Schreiner and the Anglo-Boer War 1899–1902 word ook baie hoog aangeskryf.
In sy later jare het hy ook die geskiedenis van die Kaap en die VOC indringend nagevors en ’n reeks boeke daaroor die lig laat sien.
Tydens ’n lesing wat Karel Schoeman in 1984 voor die Departement Argitektuur aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat lewer, sonder hy die Sand du Plessis-teaterkompleks en die destydse CR Swart- en HF Verwoerdgeboue uit wat volgens hom die tipe ontwikkeling is wat die beskeie ontwerpe van Bloemfontein se argitektuur van ’n paar dekades tevore feitlik vernietig het: “Hoekom iemand ’n draairestaurant nodig het om Bloemfontein van ’n 360°-hoek te sien, gaan my verstand te bowe – om die stad op grondvlak te sien, is erg genoeg.”
Wat sy romans en ander skeppende werk betref, sluit hy by die eksperimentele aard van die sestiger-era aan. Verder is sy prosawerk egter uniek: dit is gedrae uitgesponne novelles of romans wat telkens ’n introverte hoofkarakter midde-in ’n bepaalde omgewing situeer: die sogenaamde buitestanderfiguur. Die vreemdelingskap kan as hooftema in sy oeuvre bestempel word. In die onderhoud tydens die DJ Opperman-gedenklesing in 2003 sê hy dat hy reken sy buitestanderskap, sy Europese visie op Afrika, aan hom die afstand verleen wat hy nodig het om te skryf. Hy staan bekend as ’n komplekse man wat skryf vanuit ’n sin van eensaamheid, vervreemding en deernis.
Dat hy egter goed dwars kan wees, het die Paarliete in 1987 goed agtergekom. Ter viering van die dorp se 300-jarige bestaan het die gedagte ontstaan om ’n feesbundel saam te stel met bydraes deur bekende skrywers wat die Paarl opgelewer het. Die organiseerder het nie “verwag dat die skrywers die pêrel met ’n fluweellap moet poets nie, maar wat hy nie voorsien het nie, was die skuurpapiertaal van Karel Schoeman”. Schoeman beskryf sy verblyf van 13 jaar in die Paarl as “niks meer as ’n tydelike oponthoud nie”. Die Hoër Jongenskool Paarl het volgens hom “voortgedobber op ’n vae reputasie van weleer en sportprestasies”. Hy skryf dat hy in sy laaste twee jaar op skool “verveling deurstaan (het) wat aan fisieke pyn gegrens het”. Hy bring darem dank aan die Laerskool WA Joubert en die dorpsbiblioteek.
Ofskoon Karel Schoeman sku is vir onderhoude en openbare optredes, maak hy tog in sy latere lewe uitsonderings. In 1999, by geleentheid van sy 60ste verjaardag, stem hy in tot ’n onderhoud met Gerrit Olivier, hoogleraar aan Wits. Hierdie onderhoud is uitgesaai op kykNET op Boeksusters, die program van Madeleine van Biljon en Cecilie Cilliers. Hy het te kenne gegee dat dit sy laaste televisieverskyning sal wees.
In 2003 word hy genooi om die negende DJ Opperman-gedenklesing in Stellenbosch te lewer. Dit neem die vorm van vraag-en-antwoord aan, met die vraestellers Louise Viljoen van die Universiteit Stellenbosch en Jakes Gerwel. Schoeman stel sekere eise vir hierdie samekoms, soos dat daar nie meer as 110 gaste by die geleentheid mag wees nie, dat die geleentheid informeel en diskreet moet wees, dat geen handtekeninge uitgedeel sal word nie, dat geen persoonlike kameras of bandopnemers gebruik mag word nie, en dat geen verdere onderhoude toegestaan sal word nie.
Soos verwag is, het die onderhoud nie oor Opperman gegaan nie, maar oor Schoeman self en oor kenmerke van dié skrywer. Reg aan die begin van die geleentheid verklaar Schoeman dat Opperman se werk nie tot hom spreek nie, maar dat hy “die werk bewonder en dat dit ’n eer is om hier op te tree onder Opperman se vleuels, hoewel nie in sy skadu nie”. Francois Smith berig soos volg in Die Burger (22 September 2003): “Tipies, en tot konsternasie van sommige, was die gesprek ’n paradoksale voortsetting van ’n einde, die tentoonstel van ’n afwesigheid, die openbare verwerping van die openbare. Maar ook, en miskien uitsluitlik, was die geleentheid ’n openbare ritueel, die uitdrukking van ’n groep se behoefte aan ’n ster, ’n selebriteit, wie se nukke en giere verduur word in die naam van grootsheid of van ’n kollektiewe droom.” Gedurende die onderhoud verset hy hom telkens teen die pogings om hom nader aan sy gehoor te bring en hy sluit die aand af met: “Ek het nou finaal die streep getrek; dit is nou verby; nou is ek uitgepraat.”
Hoewel Schoeman erken het dat hy nie sy boeke in vertaling lees nie, is van sy werke in Europese tale vertaal en sê hy nie nee dankie vir die inkomste nie. Na die geliefde land verskyn in Russies en in Engels, ’n Ander land in Engels, Frans, Nederlands en Duits, en Afskeid en vertrek in Engels. In 2005 verskyn This life by Human & Rousseau en besorg dit aan die vertaler, Elsa Silke, die prys vir die beste prosavertaling van die Suid-Afrikaanse Vertalersinstituut.
Schoeman was self ook ’n vertaler van formaat en Oom Wanja, Die verhaal van Robin Hood, Ierse gedigte uit die Middeleeue, Maria Stuart, Die kersieboord, Op hoop van seën en ’n Stil gemoed is van die tekste wat deur hom aan die Afrikaanse leserspubliek bekendgestel is. Oor die vertaling van Rob Nairn se boekie A tranquil mind: an introduction to Buddhism and meditation (’n Stil gemoed) skryf hy in die tydskrif Fragmente (nr 2, 1998): “Dat ek die opdrag [van die vertaling] aanvaar het, was dan ook uit hoofde van my waardering vir die boek, en omdat ek die taak bowendien as ’n uitnodiging gesien het, reguit weswaarts oor die oop see. Het iemand eerder in Afrikaans oor die Boeddhisme probeer skryf of praat? ... Ek moet die omvang van die uitdaging egter nie oordrywe nie, want die oorspronklike is so verbasend helder geskryf dat dit feitlik geen inspanning gekos het om die inhoud in Afrikaans weer te gee nie.”
In 2002 ontvang die filmweergawe van Karel Schoeman se roman Na die geliefde land, getiteld Promised land, die prys vir die beste draaiboek op die 15de Tokiose internasionale rolprentfees voor 15 ander rolprente van regoor die wêreld. Die film se regisseur en draaiboekskrywer is Jason Xenopolous en die vervaardiger Moonyeenn Lee. Die film is ook op die Toronto-rolprentfees vertoon. Die draaiboek is aangepas, omdat die roman hom nie geleen het tot ’n rolprent nie, en is in Trompsburg verfilm.
Met die geleentheid van Schoeman se 60ste verjaardag skryf Johann Rossouw ’n huldeblyk in Fragmente van 1999: “Hoe bring ’n mens hulde aan iemand wie se werk sedert 1965 met die verskyning van Veldslag in meer as ’n honderd publikasies ’n geduldige weefwerk van die lewe in hierdie land geword het? Hoe praat jy oor iemand wie se werk jou keer op keer tot woordelose emosie gebring het? Die antwoord is eenvoudig – net so min as wat dit wat werklik belangrik is, gesê kan word, net so min kan hierdie huldeblyk bevredigend deurgevoer word. (...) Van Schoeman se werk kan gesê word dat dit ons geleer het van die band tussen landskap en wees, dat dit die waarde van die brose woord aanstip, dat dit ons tot die onmoontlike, dog onvermydelike, taak van herinnering wend, dat dit die vreugde van verwagtinglose, versigtige lees skenk, dat dit die eenvoudige skoonheid van die getuigende lewe as voortdurende geboorte en wording spieël. (...) Vir die Afrikaanse taal is dit ’n besondere eer dat jy daarin skryf. Dankie, Karel.”
Tydens die Vrystaatkunstefees van 2016 het die skrywer en filosoof Johann Rossouw ’n reeks van vyf lesings aangebied waarin Schoeman se skrywerskap belig is. Die titel van die reeks was ’n Stem, ’n stemming – Karel Schoeman tussen tradisie en moderniteit. Rossouw het veral gefokus op Verkenning, Hierdie lewe, Verliesfontein, ’n Ander land en Die uur van die engel, vanweë die “unieke historiese blik wat dit op veral Afrikaners in die 19de en mindere mate 20ste eeu in ’n ruimte tussen tradisie en moderniteit bied.
“Die verlede is ’n ander land, ja. Die toekoms ’n onverkende land. Maar wat as die pad na die toekoms loop deur die gesprek tussen hede en verlede, tussen die tradisie en die modernisme ofte wel daardie tradisie wat begin by die vergeet van tradisie?”
In September 2008 het Schoeman na Noorderbloem-aftreeoord in Bloemfontein verhuis. En dit is daar waar hy op 1 Mei 2017 oorlede is nadat hy selfdood gepleeg het. Hy sal, volgens sy prokureur, Carl van Rensburg, veras word.
In ’n brief aan Van Rensburg, gedateer 27 April 2017, het Schoeman geskryf oor sy besluit om sy eie lewe te neem. Hy het besluit om "vrywillig van die gebruik van voedsel en drank af te sien en die lewe deur ’n proses van sogenaamde versterwing te beëindig, wat in die praktyk op dehidrasie neerkom". Hy het geskryf: "Ek het genoeg van veroudering en ouderdom meegemaak om seker te wees dat ek self nie oud wil word nie en enige jare gelede het ek reeds besluit om my lewe betyds te beëindig of in elke geval probéér beëindig. ’n Poging op 75 is deur omstandighede gefnuik, en intussen het ek 77 geword: dit is dus nodig om die saak nou doelgerig aan te pak terwyl ek nog oor voldoende beweeglikheid, fisiese vryheid en geestelike helderheid beskik om ’n sinvolle besluit in die verband te neem en dit doeltreffend uit te voer.
"Oor die afgelope jaar of twee het ek besef dat die navorsing en skryfwerk wat my so lank besig gehou het vir my ’n las begin word, en het ek met sekere verligting daarvan afstand gedoen. Gedurende dieselfde tyd het die agteruitgang in my liggaamlike en geestelike vermoëns ook vir my duidelik begin word. Wat vir my voorlê, is menslik gesproke, na alle waarskynlikheid ’n toestand van gestadige aftakeling en groeiende hulpeloosheid en afhanklikheid, waardeur ek toenemend ’n las word vir myself en vir andere. (...)
"Die besluit om jou eie lewe te beëindig, bly natuurlik ’n hoogs persoonlike saak wat ek nie blindelings wil aanbeveel nie; dog sover dit myself betref, is ek dankbaar dat die besluit geneem en ook uitgevoer kon word. (...)
"Indien ek in my huidige poging slaag, is alle betrokkenes wat my betref volkome vry om met die buitewêreld daaroor te praat. Ek wil trouens hoop dat my dood daartoe sal bydra om sowel die wesenlike probleem van ouderdom as die algemene kwessie van selfbeskikking meer algemeen bespreekbaar te maak as wat dit op die oomblik die geval is, en bowenal dat dit sal kan help om ’n wysiging in die huidige Suid-Afrikaanse wetgewing tov selfbeskikking te weeg te bring.
"So is dit genoeg." (Die Burger, 3 Mei 2017)
Huldeblyke
- Kerneels Breytenbach: "Karel Schoeman se dood kom as ’n groot skok, maar op ’n vreemde manier maak dit sin. Karel Schoeman het alles op ’n eie, unieke manier gedoen. Ook sy heengaan. As uitgewer het mens kennis gemaak met iemand wat enersyds baie formeel en afstandelik kon wees, en andersyds intens medemenslik, iemand wat omgegee het vir die wel en wee van mense. Dit is eienskappe wat ook blyk in sy outobiografiese Die laaste Afrikaanse boek, maar om in die praktyk daarmee kennis te maak, het my altyd diep onder die indruk gebring van hoe ’n besonderse mens hy werklik was. Ek het ook ondervinding van die maniere waarop hy sy formidabele navorsingsvernuf tot ander mense se voordeel kon inspan, iets wat dan ook neerslag gevind het in sy niefiksie en veral sy werke oor die Vrystaat en ons ouerland, Nederland. As mens het hy hom nie maklik laat ken nie, maar in die geledinge van sy romans is dit duidelik dat hy ’n groot waarnemer van gedrag en emosie was, en dat sy afstand op die mensdom nie ’n volledige afsluiting was nie.” (LitNet)
- Nèlleke de Jager, Schoeman se uitgewer by H&R: "Hy was een van Suid-Afrika se groot geeste. ’n Man wat die Suid-Afrikaanse geskiedenis so deurgrondelik kon oopvlek, kon oopskryf, en tegelykertyd die gawe had van ’n romansier wat die Nobelprys waardig is. Dit is ’n hartseer dag vir ons as uitgewery, maar ook vir alle liefhebbers van Schoeman se oeuvre. Dis eenvoudig ’n verlies wat nie in woorde omskryf kan word nie.” (LitNet)
- Alida Potgieter, voormalige uitgewers by Human & Rousseau: “Om byna 20 jaar saam met Karel Schoeman te kon werk aan verskeie van sy boeke, om gereeld met hom te kon korrespondeer, dit was en is een van die mees betekenisvolle en verrykendste ervarings van my hele lewe en loopbaan." (LitNet)
- Eloise Wessels, uitvoerende hoof van NB-Uitgewers: “Dit was vir ons ’n enorme voorreg om Karel Schoeman se boeke uit te gee. Sy roman ’n Ander Land eindig met, ‘Halwerweë op die pad ontdek jy effens verras dat die reis voltooi is, en die bestemming reeds bereik.’ Die einde van sy lewens- en skrywersreis het ons onverhoeds betrap en is ’n onuitspreeklike verlies vir die Afrikaanse letterkunde en sy lesers – vir Suid-Afrika.” (LitNet)
- Francois Verster: "(D)ie Karel Schoemans is dun gesaai en die res van ons moet dit besef en hulle waardeer. Maar selfs daarin faal ons meestal, en daarom dra hierdie miskenning van ‘talent’ by tot die stryd van die Eensame Skrywer. So long en kudos, oom Karel." (LitNet)
- Breyten Breytenbach: "Hy het net ’n tree gegee oor die skeiding na ’n helderder lig waar skadu's nie meer die syn bevlek nie. Hy het diep geskryf. Selde, indien ooit, het die land (en dus sy mense) so tydloos weergalm as in Schoeman se werk. Nog ’n ingang deur die spieël na die leegte van woord is nou versluier. Maar wat hy geskryf het, verdof nie." (Die Burger, 3 Mei 2017)
- Antjie Krog: "Karel Schoeman was vir my die skrywer van eensaamheid, die oneindigheid daarvan teenoor uitgestrekte landskappe soos die Vrystaat en Karoo." (Die Burger, 3 Mei 2017)
- Francois Smith: "Nie net sy skryfwerk het op my ’n groot invloed gehad nie, maar ook deur sy vriendskap en ’n lang korrespondensie met hom is my lewe verryk. Nooit kyk ek na die Vrystaatse wolke sonder om aan Karel Schoeman te dink nie." (Die Burger, 3 Mei 2017)
- Wilhelm Jordaan: "Soms is daar in ’n roman ’n enkele sin wat oor en oor in jou gedagter bly maal; so asof dié sin jou smeek om groter sin daarvan te maak buite die raam van die roman. Dit is wat Karel Schoeman meer as een keer aan my besorg het. Soos in sy roman Verkenning: '... stoot die deur oop, beur teen die donker in ... en begin nuut.'" (Die Burger, 3 Mei 2017)
- Johann Rossouw: "Schoeman het my alles geleer van die skrywende, biddende lewe. Daarom laat ek dit aan andere oor om te skryf oor die betekenis van sy werk. Hier, terwyl ek treur, kan ek net skryf oor wat hy vir my beteken het. (...)
"Die lesings (tydens Vrystaatse Kunstefees) neem ’n eie vorm aan, ’n tweestem waarin ek probeer om my en Schoeman se stemme tot ’n musikale eenheid te vorm. ’n Hoogbejaarde, stylvolle, gereserveerde dame kom woon elke lesing by. Ná die laaste lesing vertel sy ’n ander boesemvriend van my, Natie Botes, met trane wat van haar wange afloop, dat hierdie lesings haar lewe verander het.
"Dit is die effek wat Karel Schoeman se werk het op die leser wat met ontvanklikheid lees. Sy werk beliggaam ’n unieke stem wat ’n sonderlinge stemming skep. Geen ander skrywer wat ek ken, kon regkry wat hy het nie: Die storie is nooit die roman nie, maar die unieke, persoonlike reis waarop die roman die leser neem. (...)
"Ek is maar een van vele wat deur Schoeman, sowel deur sy werk as in sy persoon, geraak is. Hy en sy werk is ’n monument vir die lewe en die saamwees in hierdie land in hierdie taal. En al kon Karel Schoeman nooit intimiteit gemaklik hanteer nie, het hy my intiem geraak. Sy liefde reis met ons mee. Ewige gedagtenis." (Die Burger, 3 Mei 2017)
Sy laaste romanmanuskrip waaraan hy gewerk het, is getiteld Skepelinge. Hy het dit aan Human & Rousseau voorgelê en dit sal later vanjaar uitgegee word. Volgens die uitgewers het Schoeman dit beskryf as die aanloop tot ’n roman, wat “in laaste instansie tog as produk van die skeppende verbeelding beoordeel moet word eerder as van navorsing”.
Soos so baie van Schoeman se geskiedkundige werke val die klem in Skepelinge op die geskiedenis van die Kaap – meer spesifiek op die eerste immigrante aan die Kaap, "die skepelinge wat werksaam was vir die VOC tydens die 1600’s en 1700’s, hul oorsprong aan die Europese vasteland, die moeilike en gevaarlike reis na Afrika, en die aankoms in die vreemde.
"Skepelinge is uiteindelik ’n impressionistiese betragting van die vroeë koloniale tydperk in die Suid-Afrikaanse geskiedenis, gebaseer op die skrywer se kennis van die VOC-tyd en meer spesifiek die skeepvaart. Self het Karel Schoeman dit beskryf as ’n 'hibriede skepping, êrens in die midde tussen fiksie en niefiksie'. Dit is ’n teks wat nie op ’n meer geleë tyd kon verskyn het nie." (NB-Uitgewers)
Protea Boekhuis het aangekondig dat daar vanjaar nog enkele werke deur Karel Schoeman sal verskyn.
Publikasies
Publikasie |
Fransiskus van Assisi: ’n lewenskets |
Publikasiedatum |
[19–] |
ISBN |
– |
Uitgewer |
Pretoria: Katolieke Afrikanersentrum |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
– |
Publikasie |
Fransiskus van Sales: sy lewe en werk |
Publikasiedatum |
[19–] |
ISBN |
– |
Uitgewer |
Pretoria: Katolieke Afrikanersentrum |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Veldslag |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
(hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Novelles |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die hart van die son |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
By fakkellig |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Hertzogprys 1970 (saam met Spiraal en ’n Lug vol helder wolke) |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Berig uit die vreemde: ’n Ierse dagboek |
Publikasiedatum |
1966 |
ISBN |
(hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Reisverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
’n Lug vol helder wolke |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
|
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Hertzogprys 1970 (saam met By fakkellig en Spiraal) |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Van ’n verre eiland: ’n tweede Ierse dagboek |
Publikasiedatum |
1968 |
ISBN |
(hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Reisverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Spiraal |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
0798108464 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Hertzogprys 1970 (saam met ’n Lug vol helder wolke en By fakkellig) |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Lig in die donker |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Op ’n eiland |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
0798105674 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Na die geliefde land |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
|
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
CNA-prys 1972 |
Vertalings |
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Eroica |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
0798103264 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografiese roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Helde van die Rooi Tak |
Publikasiedatum |
1973 |
ISBN |
0798103221 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Legendes |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die noorderlig |
Publikasiedatum |
1975 |
ISBN |
0798105275 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Gode, helde en konings |
Publikasiedatum |
1975 |
ISBN |
0798104031 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Middeleeuse Ierse kortverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Besoek |
Publikasiedatum |
1975 |
ISBN |
0798105593 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Televisiedraaiboek |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die somerpaleis |
Publikasiedatum |
1975 |
ISBN |
0798105607 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Televisiedraaiboek |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Om te sterwe |
Publikasiedatum |
1976 |
ISBN |
0798107146 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Finn en sy mense: die avonture van Fianna van Ierland |
Publikasiedatum |
1976 |
ISBN |
0798106778 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Legende |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die jare |
Publikasiedatum |
1976 |
ISBN |
0798106611 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Televisiedraaiboek |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Afrika |
Publikasiedatum |
1977 |
ISBN |
0798107758 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Koninkryk in die Noorde: ’n boek oor Skotland |
Publikasiedatum |
1977 |
ISBN |
0798107537 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Reisverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Onderweg: reisherinnerings |
Publikasiedatum |
1978 |
ISBN |
0798108118 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Reisverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die walskonings |
Publikasiedatum |
1978 |
ISBN |
0798105569 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die hemeltuin |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Bloemfontein: die ontstaan van ’n stad 1846–1946 |
Publikasiedatum |
1980 |
ISBN |
0798109556 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die reisiger |
Publikasiedatum |
1980 |
ISBN |
0798110457 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografiese roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Waar ek gelukkig was |
Publikasiedatum |
1981 |
ISBN |
0798111704 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Vrystaatse erfenis: bouwerk en geboue in die 19de eeu |
Publikasiedatum |
1982 |
ISBN |
0798113219 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Recht Malan-prys 1983 |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die dood van ’n Engelsman: die Cox-moorde van 1856 en die vroeë jare van die Oranje-Vrystaat |
Publikasiedatum |
1982 |
ISBN |
0798113103 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
In liefde en trou: die lewe van president MT Steyn en mevrou Tibbie Steyn met ’n keuse uit hulle korrespondensie |
Publikasiedatum |
1983 |
ISBN |
0798115742 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
’n Ander land |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
|
Vertalings |
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Boukunsskatte van die Vrystaat = Free State Heritage |
Publikasiedatum |
1985 |
ISBN |
0869844733 (hb) |
Uitgewer |
Roodepoort: CUM |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die wêreld van die digter: ’n boek oor Sutherland en die Roggeveld ter ere van NP Van Wyk Louw |
Publikasiedatum |
1986 |
ISBN |
0798119918 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Bloemfontein in beeld 1860–1910 = Portrait of Bloemfontein 1860–1910 |
Publikasiedatum |
1987 |
ISBN |
0798121807 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Olive Schreiner: ’n lewe in Suid-Afrika 1855–1881 |
Publikasiedatum |
1989 |
ISBN |
0798124911 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Engels vertaal deur H Snijders 1992 |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Veldslag |
Publikasiedatum |
1989 |
ISBN |
0798125896 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Televisiedraaiboek |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Afskeid en vertrek |
Publikasiedatum |
1990 |
ISBN |
0798126450 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
|
Vertalings |
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Only an anguish to live here: Olive Schreiner and the Anglo- Boer War 1899–1902 |
Publikasiedatum |
1992 |
ISBN |
0798130067 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedkundige biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Hierdie lewe |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
|
Vertalings |
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
|
Publikasie |
Die kort sendingloopbaan van Sophia Burgmann, 1805–1812 |
Publikasiedatum |
1994 |
ISBN |
0869681109 (sb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Irma Stern: the early years 1894–1933 |
Publikasiedatum |
1994 |
ISBN |
0869681125 (sb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Die uur van die engel |
Publikasiedatum |
1995 |
ISBN |
0798133953 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Nederlands vertaal deur Rob van der Veer 2015 |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Die wêreld van Susanna Smit 1799–1863 |
Publikasiedatum |
1995 |
ISBN |
0798133457 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedkundige biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Die moord op Hesje van der Merwe, 19 Oktober 1837 |
Publikasiedatum |
1995 |
ISBN |
0620187883 (sb) |
Uitgewer |
Calvinia: Die Hantam Huis |
Literêre vorm |
Geskiedkundige biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
A thorn bush that grows in the path: the missionary career of Ann Hamilton, 1815-1823 |
Publikasiedatum |
1995 |
ISBN |
0869681133 (sb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
The face of the country: a South African family album 1860–1910 |
Publikasiedatum |
1996 |
ISBN |
0798135522 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Foto-album |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Verkenning |
Publikasiedatum |
1996 |
ISBN |
0798135913 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
M-Net-prys 1997 |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
|
Publikasie |
JJ Kicherer en die vroeë sending, 1799-1806 |
Publikasiedatum |
1996 |
ISBN |
0869681141 (sb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Dogter van Sion: Machtelt Smit en die 18de-eeuse samelewing aan die Kaap, 1749–1799 |
Publikasiedatum |
1997 |
ISBN |
0798137592 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Recht Malan-prys 1998 |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
|
Publikasie |
Verliesfontein |
Publikasiedatum |
1998 |
ISBN |
0798138408 (sb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Merksteen: ’n dubbelbiografie |
Publikasiedatum |
1998 |
ISBN |
0798138971 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Nederlands vertaal deur Riet de Jong-Goossens 2004 |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
|
Publikasie |
Armosyn van die Kaap: voorspel tot vestiging, 1415–1651 |
Publikasiedatum |
|
ISBN |
|
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
|
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Stamland: ’n reis deur Nederland |
Publikasiedatum |
1999 |
ISBN |
0798139684 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Reisverhale |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Armosyn van die Kaap: die wêreld van ’n slavin 1652–1733 |
Publikasiedatum |
2001 |
ISBN |
0798141093 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
|
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Die laaste Afrikaanse boek |
Publikasiedatum |
2002 |
ISBN |
0798142308 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Outobiografiese aantekeninge |
Pryse toegeken |
Recht Malan-prys 2003 |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
|
Publikasie |
The Griqua captaincy of Philippolis, 1826–1861 |
Publikasiedatum |
2002 |
ISBN |
1919825398 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
’n Duitser aan die Kaap: die lewe en loopbaan van Hendrik Schoeman |
Publikasiedatum |
2004 |
ISBN |
1869190483 (sb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Biografie |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
The early mission in South Africa, 1799–1819 = Die vroeë sending in Suid-Afrika, 1799–1819 |
Publikasiedatum |
2005 |
ISBN |
1919825428 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Kerkgeskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Kinders van die Kompanjie: Kaapse lewens uit die sewentiende eeu |
Publikasiedatum |
2006 |
ISBN |
9781869191191 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Kaapse geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Early slavery at the Cape of Good Hope, 1652–1717 |
Publikasiedatum |
2007 |
ISBN |
9781869191474 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Patrisiërs en prinse: die Europese samelewing en die stigting van ’n kolonie aan die Kaap, 1619–1715 |
Publikasiedatum |
2008 |
ISBN |
9781869191573 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Seven Khoi lives: Cape biographies of the seventeenth century |
Publikasiedatum |
2009 |
ISBN |
9781869192785 (sb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Handelsryk in die Ooste: die wêreld van die VOC, 1619–1688 |
Publikasiedatum |
2009 |
ISBN |
9781869192709 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Titaan: ’n roman oor die lewe van Michelangelo Buonarroti |
Publikasiedatum |
2009 |
ISBN |
9780798149952 (hb) |
Uitgewer |
Kaapstad: Human & Rousseau |
Literêre vorm |
Biografiese roman |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Kolonie aan die Kaap: Jan van Riebeeck en die vestiging van die eerste blankes, 1652–1662 |
Publikasiedatum |
2010 |
ISBN |
9781869192716 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Burgers en amptenare: die vroeë ontwikkeling van die kolonie aan die Kaap, 1662–1679 |
Publikasiedatum |
2011 |
ISBN |
9781869192723 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Cape lives of the eighteenth century |
Publikasiedatum |
2011 |
ISBN |
9781869194840 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Riviereland: twee besoeke aan Nederland |
Publikasiedatum |
2011 |
ISBN |
9781869194970 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Reisverhaal |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Here en Boere: die kolonie aan die Kaap onder die Van der Stels, 1679–1712 |
Publikasiedatum |
2013 |
ISBN |
9781869192730 (sb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Portrait of a slave society: The Cape of Good Hope, 1717–1795 |
Publikasiedatum |
2013 |
ISBN |
9781869197490 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Kortlys vir Alan Paton-toekenning (niefiksie) 2014 |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Twee Kaapse lewens: Henricus en Aletta Beck en die samelewing van hul tyd, 1702–1755 |
Publikasiedatum |
2013 |
ISBN |
9781869199784 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Deelstad: ’n boek oor Berlyn |
Publikasiedatum |
2013 |
ISBN |
9781869199494 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Reisverhaal |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Hoogty: die opbloei van ’n koloniale kultuur aan die Kaap, 1751–1779 |
Publikasiedatum |
2014 |
ISBN |
9781485300960 |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
— |
Publikasie |
Die vrou wat alleen bly: twee draaiboeke |
Publikasiedatum |
2015 |
ISBN |
9781485301844 (sb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Draaiboeke |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Imperiale somer: Suid-Afrika tussen oorlog en unie, 1902–1910 |
Publikasiedatum |
2015 |
ISBN |
9781485304197 (sb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Publikasie |
Swanesang: die einde van die Kompanjiestyd aan die Kaap, 1771–1795 |
Publikasiedatum |
2016 |
ISBN |
9781485300984 (hb) |
Uitgewer |
Pretoria: Protea Boekhuis |
Literêre vorm |
Geskiedenis |
Pryse toegeken |
Geen |
Vertalings |
Geen |
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet |
Karel Schoeman as redakteur
- Bidwell, Maud: Pen pictures of the past. Kaapstad: Human & Rousseau, 1986 [ISBN 0798119322 (hb)]
- Die Bosmans van Drakenstein: persoonlike dokumente van die familie Bosman van Drakenstein, 1705–1842, 2010
- The Bloemfontein diary of Lieut WJ St John. Kaapstad: Human & Rousseau, 1988 [ISBN 0798122439 (hb)]
- The British presence in the Transorange 1845-1854. Kaapstad: Human & Rousseau, 1992 [ISBN 0798129654 (sb)]
- A debt of gratitude: Lucy Lloyd and the Bushman work of GW Stow. Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek, 1997
- The early days of the Orange Free State. Kaapstad: Human & Rousseau, 1989 [ISBN 0798123273 (hb)]
- Early white travellers in the Transgariep 1819–1840. Pretoria: Protea Boekhuis, 2003 [ISBN 1869190165 (sb)]
- The Free State Mission: the work of the Anglican Church in the Orange Free State, 1863–1883 as described by contemporaries. Kaapstad: Human & Rousseau, 1986 [ISBN 0798119861 (hb)]
- The Griqua mission at Philippolis, 1822–1837. Pretoria: Protea Boekhuis, 2006
- Die huis van die armes: die Berlynse Sendinggenootskap in die OVS, 1834–1869, ’n bloemlesing. Kaapstad: Human & Rousseau, 1985 [ISBN 0798119195 (hb)]
- Letters of Gottlob Schreiner. Kaapstad: Human & Rousseau, 1991
- The mission at Griquatown, 1801–1821: an anthology. Griekwastad: Griekwastadse Toerismevereniging, 1997 [ISBN 0620218762 (sb)]
- ’n Natsteen vir Koos Human: ’n bundel aangebied aan Koos Human by geleentheid van sy vyftigste verjaarsdag op 29 November 1981 in Kaapstad. Saam met JC Kannemeyer. Kaapstad: Human & Rousseau, 1981
- The recollections of Elizabeth Rolland. Kaapstad: Human & Rousseau, 1987
- Sophie Leviseur memories. Kaapstad: Human & Rousseau, 1982 [ISBN 07981133189 (hb)]
- Sotho War diaries, 1864–1865. Kaapstad: Human & Rousseau, 1985 [ISBN 079811813X (hb)]
- Die suidhoek van Afrika: geskrifte oor Suid-Afrika uit die Nederlandse tyd, 1652–1806. Pretoria: Protea Boekhuis, 2002 [ISBN 1919825525 (hb)]
- The Wesleyan Mission in the OFS. Kaapstad: Human & Rousseau, 1991
- Van Wyk, At: Dié versamelstukke bevat stof vir ’n treffer
- Witnesses to war: personal documents of the Anglo-Boer War from the collections of the South African Library. Kaapstad: Human & Rousseau, 1998 [ISBN 0798138483 (sb)]
Karel Schoeman as samesteller
- Bibliografie van die Oranje-Vrystaat tot 31 Mei 1910. Kaapstad: Suid-Afrikaanse Biblioteek, 1984 [ISBN 0869680390 (hb)]
- Griqua records: the Philippolis captaincy 1825–1861. Kaapstad: Van Riebeeckvereniging, 1996 [ISBN 0958411212 (hb)]
Karel Schoeman as vertaler
- Chekhov, Anton
Die Kersieboord: blyspel in vier bedrywe. Kaapstad: Human & Rousseau, 1975
Oom Wanja: tonele uit die plattelandse lewe in vier bedrywe. Kaapstad: Human & Rousseau, 1968 - Heijermans, Herman
Op hoop van seën: ’n spel van die see in vier bedrywe. Kaapstad: Human & Rousseau, 1978 [ISBN 0798108428 (hb)] - Langendijk, Pieter
Die huweliksbedrog: ’n blyspel. Kaapstad: Human & Rousseau, 1976 [ISBN 0798107073] - Nairn, Rob
’n Stil gemoed: ’n inleiding tot die Boeddhisme en meditasie. Kalkbaai: Kairon, 1997 [ISBN 0958416621 (sb)] - Schnitzler, Arthur
Liebelei: toneelstuk in drie bedrywe. Kaapstad: Human & Rousseau, 1981 [ISBN 0798109785 (hb)] - Sutcliff, Rosemary
Die verhaal van Robin Hood. Kaapstad: Human & Rousseau, 1968 - Uit die Iers: Middeleeuse gedigte. Kaapstad: Human & Rousseau, 1970
- Von Schiller, Friedrich
Maria Stuart. Kaapstad: Human & Rousseau, 1973, 1975, 1986 [ISBN 0798103574 (hb); 079812119X (sb)]
’n Keur van biografiese artikels oor Karel Schoeman beskikbaar op die internet
- Author Karel Schoeman takes his own life
- Beyers, Yvonne: En nou: Karel Schoeman se "laaste openbare optrede"
- Beyers, Yvonne: Diepe grond stil gemoed
- Britz, Etienne: Eiesinnige Schoeman niemand se bedmaat
- Britz, Etienne: Magistrale "rot in ’n val" is geensins hooghartig
- Cowan, Kyle: Renowned author Karel Schoeman described how he took his own life
- Crous, Marius: Tussen, mans: ’n perspektief op homososiale begeerte in Karel Schoeman se ’n Ander land
- De Vries, Willem: Al hoe meer Schoeman-boeke in die buiteland
- De Vries, Willem: Schoeman se skrywerskap fokus van lesingreeks
- Du Toit, Elsje: Karel Schoeman sterf
- Hambidge, Joan: Wat sou Dirk Opperman van dié aand gemaak het?
- Karel Schoeman
- Karel Schoeman
- Karel Schoeman (1939–2017): ’n oorsig oor hierdie lewe
- Karel Schoeman (77) sterf, laat kriptiese selfmoordbrief na
- Karel Schoeman wil gaan rus
- Le Roux, André: Karel voel nêrens tuis
- Loots, Sonja: Schoeman breek sy stilswye op Stellenbosch
- Meulemans, Herman: Het opaal van Karel Schoeman
- Myburgh, Jacques: Karel Schoeman neem sy eie lewe – lees in sy eie woorde waarom hy dit gedoen het
- Nieuwoudt, Stephanie: Karel se hartskrif
- Rossouw, Johann: Schoeman word stil-stil sestig
- Smith, Francois: Schoeman nou "uitgepraat"
- Van der Mescht, Heinrich: Eensaamheid, alleenheid, vryheid: Joseph Joachim se F-A-E-lewensmotto (“Frei aber einsam”) en Karel Schoeman se roman Hierdie lewe
- Verster, Francois: Karel Schoeman: Historiese romans en die historiese raamwerk
- Verster, Francois: Om Schoeman te lees; of: Oom Karel te vertel
- Wasserman, Herman: Karel Schoeman "nie nou al stil"
- Wasserman, Herman: Kans is skraal dat Schoeman sal ophou skryf
Boeke oor Karel Schoeman
- Sluiswagter by die dam van stemme: beskouings oor die werk van Karel Schoeman. Redakteurs: Willie Burger en Helize van Vuuren. Pretoria: Protea Boekhuis, 2003 [ISBN 1-919825-93-2 (hb)]
Die opsteller vra om verskoning dat van die skakels nie tans kan oopmaak nie, maar Media24 se koerantargief is op die oomblik nie toeganklik nie.
Bron:
- Knipseldiens van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum
• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.
Kommentaar
'n Unieke stem. Nou en altyd. Hy was sy eie man tot die einde. Baie dankie aan LitNet vir hierdie samestelling.
Fenomenaal! My nog altyd betower!
Vermeer van die Vrystaat
http://gertrautenbach.blogspot.co.za/2015/10/n-ander-land.html
As hoof van die destydse Suid-Afrikaanse Biblioteek (tans Nasionale Biblioteek, Kaapstad) het ek tot 1998 byna elke dag met Schoeman te doen gehad. Hy is vroeg in 1982 aangestel, nie as navorser nie, maar as bibliotekaris. Dit was die eerste aanstelling wat gedoen is kort nadat ek in November 1981 by die SAB diens aanvaar het. Hier was hy soos 'n vis in die water, met al die bronne wat hy vir sy werk en sy navorsing benodig het byderhand. Hy het uitstekende werk gedoen en was enorm produktief, veral wat die ontsluiting van die biblioteek se ryk versamelings betref.
'n Onvergeetlike STEM.
Die Orde van Ikhamanga is eers in 2003 ingestel.
Baie dankie, Johann H Claassen, vir u opmerking. Dit was die Orde vir Voortreflike Diens wat hy ontvang het in 1999. Dit sal reggemaak word. Ek dink die Orde van Ikhamanga het die Orde vir Voortreflike Diens vervang.
Erika Terblanche