De val van Jakob Duikelman

  • 0

De val van Jakob Duikelman
Anne-Marieke Samson
Uitgeverij: De Arbeiderspers
ISBN: 9879029589505

Het is een bijzondere roman van Anne-Marieke Samson over het leven van Jacob Duikelman. De titel De val van Jacob Duikelman suggereert een genadeloze val van de hoofdpersoon. De verteller maakt die belofte ook waar, alleen is het interessant op welke manier dat gebeurt.

De ogenschijnlijk saaie buitengewoon opsporingsambtenaar Jacob Duikelman hoort dat hij ernstig ziek is. Hij verzwijgt zijn ziekte, maar zijn gedrag zorgt ervoor dat zijn omgeving zich meer en meer van hem afkeert. Lijkt het aanvankelijk nog allemaal op rolletjes te lopen, de absurditeit van zijn verzwegen en gelogen bestaan dringt zich aan hem op. Het neemt uiteindelijk zijn leven over.

De laatste tijd verschijnen veel romans over vijftigers die worstelen met hun identiteit en genadeloos ten val komen. Denk aan het Boekenweekgeschenk van Tommy Wierenga en De offers van Kees van Beijnum. Boeken waarbij de hoofdpersoon in crisis komt door de verleiding van een veel jongere vrouw en uiteindelijk zelfs zijn machtige positie verliest.

Binnendruppelende absurditeit
Bij Anne-Marieke Samson is het niet anders. Ze doseert de val wel. Langzaam laat de verteller de absurditeit in het verhaal binnendruppelen. Lijkt het in het begin nog om een onschuldig leugentje te gaan, het hele kaartenhuis dat Jacob Duikelman van zijn leven heeft gemaakt zakt gedurende het verhaal in elkaar.

Jacob Duikelman is specialist oorlogsmisdaden Nigeria van het ministerie van Justitie. Als hij bij een lezing vertelt over het verhoren van oorlogsmisdadigers, hangen de luisteraars aan zijn lippen. Of zoals de verteller het uitdrukt:

Jacob heeft een interessante baan. Weliswaar rustig, maar met grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. (31)

Het is een baan waar hij thuis luchtig over doet. Hij zou zijn dagen vooral slijten met achter het bureau nietsdoen. Als hij vanwege zijn ziekte een dagje vrij wil nemen, verzint hij een leugen. Zijn vrouw is net geopereerd en hij moet verlof hebben. Dat gaat zomaar niet, vindt zijn leidinggevende. Hij moet gewoon komen:

Jij zit dan misschien met je poten op het bureau, maar we hebben je hier hard nodig. Je bent een specialist, je bent onvervangbaar. Je kunt niet zomaar wekenlang thuisblijven. (32)

Zodoende zit hij een paar uur later weer op zijn werk. Hij legt zijn zere voeten op het bureau en constateert dat dit zelfs minder pijn doet dan thuiszitten. Ondertussen hobbelt hij van onderzoek naar onderzoek zonder dat iemand er achter komt. Als iemand het ontdekt, dan zijn de rapen gaar. Het zorgvuldig opgebouwde kaartenhuis van leugentjes wordt dan bedreigd. En dat mag niet.

Spel met perspectieven
De verteller speelt met de perspectieven. Hetzelfde verhaal wordt vanuit zoveel mogelijk personages gezien, waarbij het verhaal bruut wordt afgebroken en pas veel verderop door een ander perspectief vervolgd. Anne-Marieke Samson gaat best ver in haar perspectiefwisselingen. De tijdslijnen verschuiven en het verhaal hink-stap-springt door de tijd.

Bovendien kiest de verteller niet alleen de mensen om Jakob Duikelman heen. Hij laat ook de buren meekijken en vertellen. Ze  zijnaanvankelijk nog angstig voor de status van de buurt, maar het verhaal zuigt je steeds verder in de extremiteiten. Dat hierbij de val van de hoofdpersoon onvermijdelijk is, spreekt voor zich. Uiteindelijk draait het vooral om hoe dit gebeurt.

Spanning
Dat haalt ook de spanning uit het verhaal. Met de kleine leugentjes uit het begin komt het verhaal nog heel aantrekkelijk over. Wanneer alles extremer wordt, verdwijnt het clowneske. Dan draait het teveel om het effect. Terwijl de psychologie van die kleine leugen veel interessanter is. Daarvoor hoeven niet allerlei asielzoekers uit Nigeria van stal gehaald te worden, Somalische loverboys, criminele Marokkanen of Thaise echtgenotes die hun man bedriegen.

Juist die kleine psychologie van de leugen blijft hangen na het lezen van dit mooie debuut van Anne-Marieke Samson.

 

  • 0

Reageer

Jou e-posadres sal nie gepubliseer word nie. Kommentaar is onderhewig aan moderering.


 

Top